ΠΟΙΗΤΗΣ ? ΦΙΛΟΣ ? ΣΟΦΟΛΟΓΙΩΤΑΤΟΣ

ΦΙΛ. ?πειτα ?π? τόσες ?μιλίες, ?ξέχασες κοιτάζοντας κατ? τ? Μοριά.

ΠΟΙΗΤ. ?λλ? πρέπει ν? ?ξέχασες κα? σύ, γιατ? δ?ν μο? ?μιλο?σες παντελ?ς? ε?ναι πιθαν? ν? ?στοχαζόμασθε τ? ?δια πράγματα κα? ο? δύο? ?μπορε? ν? ?πέρασαν τρε?ς ?ρες ?φο? ? ?λιος ?μεσουράνησε, θέλουν ?κόμη τέσσερες γι? ν? θολώσουν τ? νερά, καί, ?ν θέλεις, ?μπορο?με ν? καθίσουμε ε?ς τούτη τ?ν πέτρα, κα? ν? ξαναρχινήσουμε.

ΦΙΛ. ?ς καθίσουμε? γλυκει? ? μυρωδι? το? πελάγου, γλυκ?ς ? ?έρας, κα? ? ο?ραν?ς ?συγνέφιαστος.

ΠΟΙΗΤ. Τ? πέλαγο ε?ναι ?λο στρωτό, κα? ? ?έρας λεπτότατος, κα? ?ποιος ?θελε ν? κινήσ? γι? τ? Μοριά, δ?ν ?μπορο?σε ν? κάμ? ταξείδι χωρ?ς ν? δουλέψουν ?κατάπαυστα τ? κουπιά.

ΦΙΛ. Τί σο? ?ρέσει περισσότερο, ? ?συχία τ?ς θαλάσσας, ? ? ταραχή;

ΠΟΙΗΤ. Ν? σο? π? τ?ν ?λήθεια, μο? ?ρεσε πάντα ? γαλήνη, ?πο? ?πλώνεται καθαρώτατη? τ?ν ?θεωρο?σα σ?ν τ?ν ε?κόνα το? ?νθρώπου, ?πο? ?πομακραίνει ?π? τ?ς ?νησυχίες το? κόσμου, κα? μ? ε?λικρίνεια φανερώνει ?σα ?χει μέσα του. ?λλ? ?φο? ?πέρασαν τ? καράβια μας γι? ν? π?νε στο Μεσολόγγι, μ? ?ρέσει περισσότερο ? ταραχή? ?φαίνονταν δύο δύο, τρία τρία, κα? ?ξάνοιγες λευκ? τ? κατάρτια ?π? τ? φουσκωμένα πανιά, λευκ? ?π? το?ς διασκορπισμένους ?φρο?ς τ? κύματα, τ? ?πο?α μ? μία βουή, ?πο? λ?ς κα? ?ταν χαρ?ς, ?ναγάλλιαζαν ε?ς τ? πέλαγο το? ?ονίου, κα? ?συντρίβονταν ε?ς τ? γιαλ? τ?ς Ζακύνθου.

ΦΙΛ. Τ? θυμο?μαι καλά? κα? τόσος ?ταν ? κρότος, κα? τόση ? ?νακάτωσι το? πελάγου, ?πο? σ? ?παραμέρισα, γι? ν? ?ποφύγουμε τ? ?άντισμα, ?πο? ?ποπάνου μας ?σταλοβολο?σε ? θάλασσα.

ΠΟΙΗΤ. Φαίνεται ?τι ?κε? πέρα ο? δικοί μας δ?ν ?χουν τόση δυσκολι? ν? βρέχονται μ? τ? α?μα τους, ?σην ?χουμε ?με?ς ν? νοτισθο?με ?π? ?λίγες σταλαγματι?ς θαλασσινές.

ΦΙΛ. ?τοιμάζεσαι πάλι ν? ξανακοιτάξ?ς κατ? τ? Μορι?, κα? ν? ξανασωπάσ?ς... ?γκαλ? ?γ? ?χω τ?ν τρόπο ν? σ? κάμω ν? ?μιλ?ς ?ποτε θέλω.

ΠΟΙΗΤ. ?κατάλαβα? θέλεις ν? ?μιλήσουμε γι? τ? γλ?σσα? μήγαρις ?χω ?λλο στο νο? μου, πάρεξ ?λευθερία κα? γλ?σσα; ?κείνη ?ρχισε ν? πατ? τ? κεφάλια τ? τούρκικα, τούτη θέλει πατήσ? ?γλήγορα τ? σοφολογιωτατίστικα, κα? ?πειτα ?γκαλιασμένες κα? ο? δύο θέλει προχωρήσουν ε?ς τ? δρόμο τ?ς δόξας, χωρ?ς ποτ? ν? γυρίσουν ?πίσω, ?ν κανένας Σοφολογιώτατος κρώζ? ? κανένας Το?ρκος βαβίζ?? γιατ? γι? ?μ? ε?ναι ?μοιοι κα? ο? δύο.

ΦΙΛ. Βέβαια ε?ναι ?χθροί μας κα? ο? δύο? μ? κανε?ς ν? θυμηθ? τ? λόγια το? Λόκ? ? ? γλ?σσα ε?ναι ?να μεγάλο ποτάμι, ε?ς τ? ?πο?ον ?χουν ?νταπόκρισι τ? ?σα γνωρίζει ? ?νθρωπος, κα? ?ποιος δ?ν τ?ν μεταχειρίζεται καθ?ς πρέπει, κάνει ?,τι το? βολέσ?, γι? ν? κόψ? ? ν? ?μποδίσ? το?ς δρόμους, μ? τ? μέσον τ?ν ?ποίων τρέχει ? πολυμάθεια. ?ποιος κάνει λοιπ?ν α?τ? μ? ?πόφασι θεληματική, πρέπει ο? ?λλοι ν? τ?ν στοχάζωνται ?χθρ?ν τ?ς ?ληθείας κα? τ?ς πολυμαθείας.

ΠΟΙΗΤ. Τ? λές; ?ς πότε θ? πηγαίνη ?μπρ?ς α?τ? ? ?πόθεσι; ?νας λα?ς ?π? τ? ?να μέρος ν? ?μιλ? σ? ?ναν τρόπο, ?λίγοι ?νθρωποι ?π? τ? ?λλο ν? ?λπίζουν ν? κάμουν τ?ν λα?ν ν? ?μιλ? μίαν γλ?σσαν ?δικήν τους!

ΦΙΛ. Γι? κάποιο καιρ? ? ?πόθεσι θέλει ?κολουθήσ?? ? ?λήθεια ε?ναι καλ? θεά, ?λλ? τ? πάθη το? ?νθρώπου συχνότατα τ?ν νομίζουν ?χθρήν. Κάποιοι γνωρίζουν τ?ν ?λήθεια, ?λλ? ?πειδ? γράφοντας ε?ς ?κε?νον τ?ν τρόπον τ?ν σκοτειν?ν ?πόχτησαν κάποια φήμη σοφίας, τ?ν ?κολουθο?ν, κα? ?ς ε?ναι σφαλερός.

ΠΟΙΗΤ. Λοιπ?ν ε?ναι ?ξιοπαρόμοιαστοι μ? το?ς ?νθρώπους, ο? ?πο?οι γι? ν? ζήσουν πουλο?ν φαρμάκι.

ΦΙΛ. Περιγράφει τ? ?ργαστήρι ?ν?ς ?π? α?το?ς ? Σέϊκσπηρ ?ξαίρετα κα? θέλω ν? σο? ξαναθυμίσω τ? λόγια του, γιατί, τ? ?ληθεί?, μο? ξαναθυμο?ν τ?ν τρόπον, ε?ς τ?ν ?πο?ον ε?ναι γραμμένα τ? βιβλία τ?ν Σοφολογιώτατων. ? ?κρέμονταν ?π? τ? πατερ? το? φτωχότατου ?ργαστηρίου μία ξεροχελ?να, ?νας κροκόδειλος ?χερωμένος, κα? ?λλα δερμάτια ?σχήμων ψαρι?ν? ?ταν τριγύρου πολλ? συρτάρια ?δειαν? μ? ?πιγραφές, ?γγε?α ?π? χοντρόπηλο πράσινο, ?ταν φο?σκες, ?ταν βρωμόχορτα παληωμένα, κακομοιριασμένα δεμάτια βο?ρλα, παλη? κομμάτια ?π? διαφόρων λογι?ν ?ατρικά, ?ρη? σπαρμένα ?δ? κ? ?κε?, γι? ν? προσκαλέσουν τ?ν ?γοραστή³.

ΠΟΙΗΤ. Βλέπω ?π? μακρυ? ?ναν Σοφολογιώτατον? ?πιθυμ? γι? τ?ν ?συχία μου κα? γι? τ? ?δική σου, κα? γι? τ? ?δική του, ν? μ?ν ?λθ? κοντ? μας.

ΦΙΛ. Τ? ?πιθυμ? πολύ? ?σ? θυμώνεις πάρα πολύ.

ΠΟΙΗΤ. Θυμώνω γιατ? ε?μαι στενεμένος ν? ξαναπ? τ? πράγματα, ?πο? ε?παν τόσες φορ?ς τ? ?λλα ?θνη, κα? δίχως ?φέλεια ν? τ? ξαναπ?. Ο? Γάλλοι ?λαβαν φιλονικεία γι? τ? γλ?σσα, κα? ?τελείωσε ε?ς τ?ν ?ποχ?ν το? Δαλαμβέρτ? τ?ν ?λαβαν ο? Γερμανοί, κα? ? ?πιτς ?δωσε τ? παράδειγμα τ?ς ?λήθειας? τ?ν ?λαβαν ο? ?ταλοί, κα? μ? τόσο πε?σμα, ?πο? μήτε τ? παράδειγμα το? ?ψηλότατου Ποιητ? ε?χε φθάσει γι? τότε ν? το?ς καταπείσ?. ?σύχασαν τέλος πάντων, γράφοντας τ? γλ?σσα το? λαο? τους, τ? σοφ? ?θνη, κα? ?ντ? ?κε?νες ο? ?λεειν?ς ?νησυχίες ν? μ?ς ε?ναι παράδειγμα γι? ν? τ?ς ?ποφύγουμε, ?πέσαμε ε?ς χειρότερα σφάλματα. Τέλος πάντων ο? Σοφολογιώτατοι ?κείνων τ?ν ?θν?ν ?θελαν ν? γράφεται μία γλ?σσα, ?πο? ?ταν μία φορ? ζωνταν? ε?ς τ? χείλη τ?ν ?νθρώπων? κακ? πρ?γμα βέβαια, κα? ?ν ?ταν ?ληθιν? δυνατόν? γιατ? δυσκολεύει τ?ν ?ξαπλωσι τ?ς σοφίας? ?λλ? ο? δικοί μας θέλουν ν? γράφουμε μία γλ?σσα, ? ?ποία μήτε ?μιλιέται, μήτε ?λλες φορ?ς ?μιλήθηκε, μήτε θέλει ποτ? ?μιληθ?.

ΦΙΛ. ? Σοφολογιώτατος ?ρχεται κατ? ?μ?ς.

ΠΟΙΗΤ. Καλ?ς τ? ?δέχθηκες μ? τ?ν ?πομονή σου! ?γ? δ?ν θέλω λόγια μ? α?τόν. Κοίτα π?ς τρέχει! Τ? πηγούνι του σηκώνει τ?ν ?κρη, ?σ?ν ν? ?θελε ν? ?νωθ? μ? τ? μύτη. ? ν? ?γένονταν ? ?νωσι, κα? τόσο σφιχτή, ?πού ν? μ?ν μπορ? πλέον ν? ?νοίξ? τ? στόμα του, γι? ν? φωτίσ? τ? γένος!

ΣΟΦ. ?φαγα τ?ν κόσμο, φίλτατε, γι? ν? σ? ε?ρ?? ?τρεχα, ?πως ε?ναι τ? χρέος ?ν?ς καλο? πατριώτη ν? τρέχει, ?ταν ε?ναι ε?ς κίνδυνον ? δόξα το? γένους? ?να βιβλίο θέλει τυπωθ? ?γλήγορα, γραμμένο ε?ς τ? γλ?σσα το? λαο? τ?ς ?λλάδας, ?πο? λέγει κακ? γι? ?μ?ς το?ς σοφούς, κα? μο? κακοφαίνεται.

ΦΙΛ. Γιατί σο? κακοφαίνεται;

ΣΟΦ. Γιατ? πολλ? μυαλ? ε?ναι σωστά, κα? πολλ? ?χι? κα? ?σα δ?ν ε?ναι σωστά, ?μπορε? ν? ?πατηθο?ν. Ε?ναι τόσοι χρόνοι ?πο? σπουδάζω γι? τ? κοιν?ν ?φελος τ?ς πατρίδας μου, κα? δ?ν ?πιθυμο?σα ν? ?βγουν ?λλοι ν? μο? τυφλώσουν το?ς ?νθρώπους. ?λθα σ? ?σέ, ?πο? ε?σαι σοφ?ς κα? σύ, γι? ν? ?νωθο?με μ? ?σους συλλογίζονται καλά, κα? ν? καταπλακώσουμε α?τ?ν τ?ν βάρβαρον συγγραφέα.

ΦΙΛ. Κα? πο?ος ε?ναι ? συγγραφέας;

ΣΟΦ. Δ?ν μο? ε?παν τ? ?νομά του? μο? ε?παν ?π?ς ε?ναι ?νας νέος, ? ?πο?ος γι? τ?ν κοιν? γλ?σσα βαστάει πάντα τ? σπαθ? στο χέρι, καί, ?π? τ? μάνητα τ? μεγάλη, ?μπορο?με ν? ?πο?με ?π?ς ?καταστήθηκε ?λλος Α?ας μαστιγοφόρος.

ΠΟΙΗΤ. Λοιπ?ν πάρε τ? μέτρα σου, μ? λάχ? κα? στον θυμό του σκοτώσ? πρόβατα κα? α?τός, κα? ?ντροπιασθ?.

ΣΟΦ. ?ς ?ντροπιασθ?? γι? α?τ?ν δ?ν μ? μέλει? μ? μέλει γι? τ? κοιν?ν ?φελος.

ΠΟΙΗΤ. Κα? τ? ?φελος;

ΣΟΦ. ? γλ?σσα σο? φαίνεται ?λίγη ?φέλεια; μ? τ? γλ?σσα θ? διδάξ?ς τ? κάθε πρ?γμα? λοιπ?ν πρέπει ν? διδάξ?ς πρ?τα τ?ς ?ρθ?ς λέξες.

ΠΟΙΗΤ. Σοφολογιώτατε, τ?ς λέξες ? συγγραφέας δ?ν τ?ς διδάσκει, μάλιστα τ?ς μαθαίνει ?π? το? λαο? τ? στόμα? α?τ? τ? ?ξέρουν κα? τ? παιδιά.

ΣΟΦ. (Μ? μεγάλη φωνή). Γνωρίζεις τ? ?λληνικά, Κύριε; τ? γνωρίζεις, τ? ?σπούδαξες ?π? μικρός;

ΠΟΙΗΤ. (Μ? μεγαλύτερη). Γνωρίζεις το?ς ?λληνας, Κύριε; το?ς γνωρίζεις, το?ς ?σπούδαξες ?π? μικρός;

ΦΙΛ. ?δέλφια, μ?ν ?ρχιν?τε ν? φωνάζετε, γιατ? βρισκόμασθε ε?ς τ? δρόμο, κα? ? ?ληθιν? σοφία λέει τ? δίκαιόν της μ? μεγαλοπρέπεια, κα? χωρ?ς θυμούς.

ΣΟΦ. (Χαμηλώνοντας τ? φων? κα? προσπαθώντας ν? φαν? μεγαλόπρεπος). ?λήθεια, φίλε? ?τσι ?κανε κα? ? Σωκράτης.

ΠΟΙΗΤ. ?παράλλαχτα! Θυμήσου τ? ?νομα, γιατ? ?μπορε? ν? χρειασθ?. ?στόσο σο? ξαναλέγω ?τι ? διδάσκαλος τ?ν λέξεων ε?ναι ? λαός.

ΣΟΦ. Το?το μο? φαίνεται πολ? παράξενο? ?νας ?π? το?ς σοφώτερους το? ?θνους μας ?γραψε ?τι, γι? ν? γράφουμε μ? τ? λόγια το? λαο?, πρέπει κα? μ? το?ς στοχασμο?ς το? λαο? ν? συλλογιζώμασθε.

ΠΟΙΗΤ. Α?τ? ε?ναι τέκνα στραβόκορμα ?ν?ς πατέρα ε?μορφότατου. ? Κονδιλλι?κ ε?χε ?πε? ?π?ς ? λέξι ε?ναι τ? σημε?ο τ?ς ?δέας? δ?ν ?φαντάσθηκε ?μως ποτ? ?π?ς ?σοι ?χουν τ?ς ?διες λέξες ?χουν το?ς ?διους στοχασμούς? τ? νομίσματα ε?ς τ?ν τόπον, ε?ς τ?ν ?πο?ον ζ?ς, ?χουν τ?ν ?δια τιμή? μ? ?λον το?το ε?ς τ? χέρια μου δ?ν ?ξίζουν, γιατ? δ?ν ?ξέρω ν? τ? ξοδιάζω, ε?ς τ? χέρια σου ?ξίζουν ?λίγον περισσότερο, γιατ? ?ξέρεις κα? τ? ο?κονομε?ς, κα? ε?ς τ? χέρια ?ν?ς τρίτου ε?ς ?λίγον καιρ? πληθαίνουν. ?ν ?ταν α?τ? ?ληθινό, ?λοι ο? ?νθρωποι ?ν?ς τόπου ?πρεπε ν? ?χουν το?ς ?διους στοχασμούς? διαφέρουν ?μως ε?ς α?τούς, ?πως διαφέρουν ε?ς τ?ς φυσιογνωμίες? κα? ?ν κατ? δυστυχίαν το? γένους κανένας Σοφολογιώτατος ?τρελλαινότουν, ε?ναι πιθαν? ν? ?ξεθύμαινε τ?ν τρέλλα του μ? τ? ?δια λόγια, ?πο? ?το συνειθισμένος ν? λαλ?? κα? γι? το?το ε?ναι σωστ? πρ?γμα ν? ?π?, ?τι συλλογίζεται ?σ?ν κ? ?σένα;

ΣΟΦ. Σ? το?το τ? στερνό, φρόνιμα ?μίλησες? τ?ς λέξες ?μως το? λαο? ν? μεταχειριζόμασθε ε?ναι ?γνωστο πρ?γμα.

ΠΟΙΗΤ. Τ? ?νάντιο ε?ναι ?γνωστο. Ε?ς τ? περίστασες βρισκόμασθε, ε?ς τ? περίστασες βρίσκεται ? γλ?σσα μας; ?βγ?κε ?κόμα κανένας μεγάλος συγγραφέας ν? μ?ς ε?ναι παράδειγμα, ? ?πο?ος ν? ε?γένισε ?ληθιν? τ? λόγια της, ζωγραφίζοντας μ? α?τ? ε?κόνες κα? πάθη;

ΣΟΦ. ... ?σ?ν τ?ν ?μηρο, ?χι βέβαια..

ΠΟΙΗΤ. Πολ? ?ψηλ? ?πήδησες, φίλε. ?Πές μου λοιπ?ν π?ς πρέπει ν? πορευθο?με;

ΣΟΦ. Πρέπει ν? τρέξουμε ε?ς τ?ς μορφ?ς τ?ν ?λληνικ?ν λέξεων, κα? ν? πάρουμε ?σες ?μπορο?με, κα? κάποιες ?π? τ?ς δικές μας, ?πο? δ?ν ε?χαν ο? Παλαιοί, ν? τ?ς σύρουμε στην παλαι? μορφή.

ΠΟΙΗΤ. Γιατί;

ΣΟΦ. Γιατ? α?τ?ς ο? λέξες ε?ναι ε?γενικότερες.

ΠΟΙΗΤ. ?Πες τ?ν ?λήθεια, ε?ναι ?βλαβη ? συνείδησί σου, ?ν? μο? λ?ς τέτοια;

ΣΟΦ. ?βλαβη, μ? τ?ν ?γάπη το? ?λικ?νος!

ΠΟΙΗΤ. Φριχτότατος ?ρκος! κα? βεβαιώσου ?π?ς μο? ταράζει τ? σωθικά. ?γ? σο? λέγω ?στόσο, ?π?ς ?χεις πλακωμένην τ?ν κρίσιν ?π? τ?ν κόπον, ?πο? ?καμες, γι? ν? τ?ς μάθ?ς, κα? ?πειδ? παρατηρ? ?π?ς ?σε?ς ?λοι ?λπίζετε ν? φωτίστε τ? γένος μ? τ? ?λφαβητάρι στ? χέρι, σ? ?ρωτ? πο?ο ?λφαβητάρι ε?ναι ε?γενικώτερο τ? ?δικό μας, ? τ? ?ταλικό;

ΣΟΦ. ?σο γι? το?το... τ? γράμματα κάθε ?λφαβηταριο? ?χουν τ?ν ?διαν ε?γένεια.

ΠΟΙΗΤ. ?γουν δ?ν ?χουν καμμίαν ?φ? ?αυτο? τους. ?ταν ε?ναι σκόρπια κα? ?νακατωμένα, τί δηλο?ν; ?ρχεται ? τυπογράφος, τ? διαλέει, τ? βάνει ε?ς τάξι, κα? τ? μάτι διαβάζει? Ο?ρανός, Μ?ρκος Μπότσαρις, Σοφολογιώτατος. Ε?ς τ?ν πρώτη λέξι, σκύφτω τ? κεφάλι μου, ?ναδακρύζω στ? δεύτερη, κα? ε?ς τ?ν τρίτη, γελ? γι? χρόνους. τ? ?διο ?π?ς γι? τ?ς λέξες? ? ε?γένειά τους κρέμεται ?π? τ?ν τέχνη, μ? τ?ν ?ποίαν τ?ς μεταχειρίζεσαι.

ΣΟΦ. ?ποιαν τέχνην κα? ?ν μεταχειρισθ?ς, ο? λέξες τ?ς τωριν?ς ?λλάδας ε?ναι διεφθαρμένες... Τ? μ? κοιτάζεις χωρ?ς ν? ?μιλ?ς;

ΠΟΙΗΤ. Κοιτάζω τ?ς ?σπρες τρίχες τ?ς κεφαλ?ς σου.

ΣΟΦ. ?μμ? τί ?χουν ν? κάμουν μ? τ?ς λέξες;

ΠΟΙΗΤ. ?χουν ν? κάμουν μ? τ?ν καιρό. ? καιρός, ?πο? ?ρχισε ν? σο? κάν? σεβάσμια τ? μαλλιά, διαφθείρει ?λα τ? πράγματα το? κόσμου, κα? τ?ς γλ?σσες ?κόμα, κα? ?σύχασε.

ΣΟΦ. Τ? ε?γένεια ?μπορο?ν ν? ?ξουν ο? λέξες μας, ?ν ε?ναι διεφθαρμένες;

ΠΟΙΗΤ. Τ?ν ε?γένειαν, ?πο? ε?χαν ο? ?γγλικές, πρ?ν γράψ? ? Σέϊκσπηρ, ?πο? ε?χαν ο? γαλλικές, πρ?ν γράψ? ? ?ασίν, ?πο? ε?χαν ο? ?λληνικές, πρ?ν γράψ? ? ?μηρος, κα? ?λοι τους ?γραψαν τ?ς λέξες το? καιρο? τους. Κάθε γλ?σσα πρέπει ?ξ ?νάγκης ν? ?χ? λέξες ?π? ?λλες γλ?σσες? κα? ? ε?γένεια τ?ν γλωσσ?ν ε?ναι ?σ?ν τ?ν ε?γένεια τ?ν ?νθρώπων? ε?γεν?ς ?σύ, ε?γεν?ς ? πατέρας σου, ? πάππος σου ε?γενής, ?λλ? πηγαίνοντας ?μπρ?ς βρίσκεις βέβαια τ?ν ?νθρωπον, ?πο? ?παιζε τ? φλογέρα βόσκοντας πρόβατα.

ΣΟΦ. ?γ? δ?ν λέγω ν? γράφουμε καθαυτ? ?λληνικά, ?γκαλ? ?πρεπε ν? κάνουμε χίλιες ε?χ?ς γι? ν? ξαναζήσουν ?κε?να τ? λόγια.

ΠΟΙΗΤ. ?γ? δ?ν κάνω καμμία, γι? ν? μ?ν χάνω καιρό? κα? τ? ζω? το? Ματουσάλα ν? ?μουν βέβαιος ?π?ς θ? ζήσω, δ?ν ?νοιγα στόμα γι? τέτοιες ε?χές, ο? ?πο?ες φέρνουν τ? ?διο ?φελος, ?πο? φέρνουν τ? κλάϊματα στ? σώματα τ?ν νεκρ?ν. Ο? ε?χές, ?πο? κάνω ε?ναι γι? ν? ξαναζήσ? ? σοφία, κα? ? σοφία δ?ν θέλει ξαναζήσ? ποτέ, ?σο γραφεται μ? τ?ν τρόπον τ?ν ?δικόν σας. ?λαβα πάντα τ? δυστυχία ν? στοχάζωμαι μ? τ?ν Σωκράτη τ?ς λέξες ?σ?ν τ?ς σφυριές? τ? α?τί σου Πυθαγορίζει στ?ς παλαιές, τ? δικό μου κα? το? γένους στ?ς τωρινές.

ΣΟΦ. Κα? πο?ος ?μπορε? ν? μο? ?μποδίσ? ν? διορθώσω, καθ?ς θέλει ? Κορα?ς, τ?ς λέξες μας μ? τ? σχήματα τ?ς παλαι?ς;

ΠΟΙΗΤ. Γι? πο?ο δίκαιο θέλεις ν? κάμ?ς τέτοια διόρθωσι;

ΣΟΦ. Γιατ? ? διόρθωσι μι?ς γλώσσας νέας πρέπει ν? γείνη μ? τ?ν ?δηγία τ?ς μητρός της? ?λη ? ?λλάδα λέγει μάτι, ?με?ς πρέπει ν? διορθώσουμε, κα? ν? ?πο?με ?μμάτιον? λέγει κρεββάτι, πρέπει ν? ?πο?με κρεββάτιον.

ΠΟΙΗΤ. ? πρόταση α?τη ?μοιάζει τ?ν τρέλλαν κάποιων ?νθρώπων, ?πο? ?χουν τ? φαινόμενα τ?ς φρονιμάδας.

ΣΟΦ. Τ? ?ννοε?ς ν? ?π?ς;

ΠΟΙΗΤ. ?ννο? ν? ε?π?, ?τι μ? ?λον ?πο? ? πρότασι φαίνεται ?π?ς περιέχει κάποιο δικαίωμα, ?ν τ?ν ?ξετάξης καλά, δ?ν περιέχει κανένα, κα? ε?ναι ?νάντια ε?ς τ? παραδείγματα τ?ν ?λλων ?θν?ν.

ΣΟΦ. Το?το ?πιθυμ? ν? μο? ?ποδείξ?ς.

ΠΟΙΗΤ. Μετ? χαρ?ς? κα? τόσο προθυμότερα σο? τ? ?ποδείχνω, ?σο συλλογίζομαι ?π?ς το?το ε?ναι τ? πρ?το θεμέλιο, ε?ς τ? ?πο?ο ?ψώνεται τ? μεγάλο χτίριο τ?ς γλώσσας σας, ? ?ποία, μ? τ? θέλημά σου, ε?ναι βαρβαρώτατη, ?πως θέλει σο? τ? ?ποδείξω ε?ς τ? ?ξ?ς. ? διαφθορ? τ?ς μορφ?ς τ?ν λέξεων, λέγει ? Γιβελέν, ε?ναι τρι?ν λογι?ν? ? ?λλάχνουν τ? φωνήεντα, ? ?λλάχνουν τ? σύμφωνα, ? ?λλάχνουν τοποθεσία τ? ψηφία, ?πο? συνθέτουν μίαν λέξι. Το?το γίνεται ε?ς κάθε γλ?σσα, ?πο? γεννιέται ?π? ?λλην. Παρατήρησε τ? γλ?σσα τ?ν Λατίνων, τ? γλ?σσα τ?ν ?σπαν?ν, τ? γλ?σσα τ?ν Γάλλων, τ? γλ?σσα τ?ν ?ταλ?ν. Σύγκρινέ τες μ? τ? γλ?σσα ?πο? τ?ς ?γέννησε, κα? θέλει ?δ?ς φανερώτατην τ?ν ?λήθειαν, ?πο? σο? λέγω. Τώρα ?ς πάρουμε τ?ν πρ?το στίχο το? Δάντη, κα? ?ς τ?ν διορθώσουμε κατ? τ?ν τρόπο, ?πο? σε?ς ?ποφασίσετε ν? μεταχειρισθ?τε? Νel mezzo del cammin i nostra vita. ? ?ταλικ? γλ?σσα δ?ν ε?ναι καθαυτ? θυγατέρα τ?ς Λατινικ?ς, ε?ναι ?γγονή της? ?ς κάμουμε τ? διόρθωσι μ? τ?ν ?δίαν ?πιδεξιότητα, μ? τ?ν ?ποία τ?ν κάνετε ?σε?ς ε?ς τ? γλ?σσα σας? Νel, ε?ναι βάρβαρο, πρέπει ν? ?πούμε in, - mezzo, ?κε?να τ? δύο zz ε?ναι βάρβαρα, πρέπει ν? ?πο?με medio. - Del, τίποτες. - Cammin, κάθου γύρευε πόθεν ?ρχεται? ?λλ? θέλει μεγαλοψυχία? ?ς τ? λατινίσουμε? Cammini. - nostra, πρέπει ν? ?πο?με nostrae. - vita, πρέπει ν? ?πο?με vitae. νά, διορθωμένος ? στίχος κα? φωτισμένο τ? γένος! Ιn medio cammini nostrae vitae.

ΣΟΦ. Το?το ε?ναι γελο?ον.

ΠΟΙΗΤ. Κα? τ? ?δικά σας τάχα ?λλοιώτικα ε?ναι; Ε?ναι ?παράλλαχτα τ? ?δια. Κα? τόσον ?νόητος ?ταν ? Δάντης ν? μ?ν ?ξεύρ? κα? α?τ?ς κατ? ?ναλογία ν? κάμ? στ? γλ?σσα του τέτοια διόρθωσι; Ο? στίχοι του ο? λατινικο? δ?ν ε?ναι βέβαια ε?μορφοι, ?πως μ? τ?ν Βιργίλιο, ?πο? ?λον τ?ν ε?χε στο νο? του, δ?ν ?θελε πολ? τέτοιες διόρθωσες ν? τ?ς κάμ?. Γιατ? δ?ν τ?ς ?καμαν ο? Γάλλοι; γιατ? δ?ν τ?ς ?καμαν ο? Λατ?νοι; Κα? π?ς ?μπορούσαν ν? τ?ς κάμουν; ?ς πάρουμε τ?ν ?στερη λέξι, κα? ?ς ?δο?με ?ν ?μπορ? ποτ? ν? ξεβαρβαρωθ?. Ε?παμε vitae, ?ντ? γι? vita? ?λλ? ?ξεβαρβαρώθηκε ε?ς τέτοιον τρόπο; ?χι, Σοφολογιώτατε? ? μορφ? τ?ς λέξης ?πεσε ?π? μίαν βαρβαρότητα ε?ς ?λλην? τ? vitae ε?ναι διεφθαρμένο κα? α?τ? ?π? τ? θαυμαστό σου τ? βίος, τ? ?λληνικό? τ? βίος λοιπ?ν ε?ναι ? πρωτότυπη μορφή, Κα? ? ?ληθιν? ε?γενική; Πο?ος τ? ε?πε; Πο?ος ξεύρει ν? σο? τ? ?π?; τ? ?φις, τ? ?πο?ο βέβαια τ? στοχάζεσαι ε?γενικώτερο ?π? τ? φίδι, τ? ?φις λέγω, μ? τόσες ?λλες λέξες, δ?ν ε?ναι μήτε ?λληνικό, γιατ? τ? οφ ε?ναι ξένο, κα? μοναχ? ? κατάληξί του ε?ναι ?λληνική? Κα? ?τσι καθ?ς βλέπεις, Σοφολογιότατε, ?γάλια, ?γάλια, ?γ? σ? στενεύω ν? ?μιλήσ?ς το? ?δ?μ τ? γλ?σσα, κα? ?μπορ?ς ν? μο? ψάλ?ς μ? τ?ν Δάντη: La lingua ch?io parlai fu tutta spenta⁴? γιατ? ?γ? σο? ?ποκραίνομαι: ?μίλειε μ? τ? νοήματα, γι? ν? μ? βαρβαρίζης!

ΣΟΦ. ...λοιπόν;

ΠΟΙΗΤ. Λοιπ?ν το? λαο? τ?ς ?λλάδας ?λες τ?ς λέξες...

ΣΟΦ. (κοκκινίζοντας). Πάντα τ?ν λα? μο? βγάνεις ?ξω γι? διδάσκαλο! πο?ος τ? ε?πε ποτέ!

ΠΟΙΗΤ. Πολλο? τ? ε?παν, πολλοί. ? Βάκων λέγει, δ?ν θυμο?μαι ε?ς τ? μέρος, ?τι ε?ναι κάποιοι ?νθρωποι, ο? ?πο?οι στοχάζονται ?π?ς τ? πράγματα ε?πώθηκαν ?λα, κα? ?σ? στοχάζεσαι ?π?ς δ?ν ε?πώθηκε τίποτε.

ΣΟΦ. Σ? παρακαλ? ν? μο? ?π?ς πο?ος τ? ε?πε;

ΠΟΙΗΤ. ?κουε, Σοφολογιώτατε, Κα? τρόμαξε? Is qui omnium eruditorum testimonio totiusque iudicio Graeciae cum prudentia et acumine et venustate et subtilitate tum vero eloquentiae (?κους Σοφολογιώτατε; eloquentiae), varietate, copia, quam se cumque in partem dedisset omnium fuit facile princeps⁵.

ΣΟΦ. Πο?ος; ?πές μου πο?ος, ν? ?συχάσουμε.

ΠΟΙΗΤ. Θυμήσου τ? ?νομα, ?πο? ?μελέτησες προτήτερα, γιατ? τώρα χρειάζεται.

ΣΟΦ. Πο?ος, ? Σωκράτης;

ΠΟΙΗΤ. ? ?διος? κα? ?πειδ? σ? βλέπω κα? ?χνίζεις ε?ς τ? ?νομά του, ν? σ? θερίσω κα? μ? τ? λόγια του⁶?

«?λκ. Ο?μαι ?γωγε? ?λλ? γο?ν πολλ? ο?οί τ? ε?σ?ν (ο? πολλο?) διδάσκειν σπουδαιότερα το? πεττεύειν. - Σωκ. Πο?α τα?τα; - ?λκ. Ο?ον κα? τ? ?λληνίζειν παρ? τούτων ?γωγε ?μαθον? κα? ο?κ ?ν ?χοιμι ?μαυτο? ε?πε?ν διδάσκαλον, ?λλ? ε?ς α?το?ς ?ναφέρω, ο?ς σ? φ?ς ο? σπουδαίους ε?ναι διδασκάλους. - Σωκ. ?λλ? ? γεννα?ε, τούτου μ?ν ?γαθο? διδάσκαλοι ο? πολλοί, κα? δικαίως ?παινο?ντ? ?ν α?τ?ν ε?ς διδασκαλίαν. - ?λκ. Τί δή; - Σωκ. ?τι ?χουσι περ? α?τά, ? χρ? το?ς ?γαθο?ς διδασκάλους ?χειν.»

ΣΟΦ. ...Μ? λάχ? κα? ?ννοε? τίποτε ?λλο;

ΠΟΙΗΤ. ?σύ, ?πο? ε?σαι ?λληνιστής, μο? κανε?ς ?μ? τέτοια ?ρωτήματα; ε?ναι δουλει? ?δική σου.

ΣΟΦ. Δ?ν σο? λέγω τ? ?ναντίο... Ε?μορφότατα λόγια!

ΠΟΙΗΤ. Ε?μορφότατο νόημα! Ναί, ε?μορφότατο νόημα: ?μμ? τί ?θελες; ν? γράφ? τ?ς λέξες τ?ς κεφαλ?ς του καθένας; μ? πο?ο δικαίωμα; μ? τ? δικαίωμα, ?που δίνει τ? πνε?μα κα? ? μάθησι; Καλό, λοιπόν? ?νας, ?πο? ?χει πνε?μα κα? μάθησι, φτειάνει μορφ?ς λέξεων καθ?ς θελήσ?, ?νας ?λλος κάνει, τ? ?διο, ?νας τρίτος κάνει χειρότερα, κα? ε?ς ?λίγον καιρ? δ?ν ?χουμε παρ? σκοτάδια πυκνότατα. Γι? το?το ? φύσι τ?ν πραγμάτων ?θέλησε ν? γεννιο?νται τ? λόγια ?π? τ? στόμα ?χι δύο κα? τρι?ν ?νθρώπων, ?λλ? ?π? το? λαο? τ? στόμα? κα? ? φιλοσοφία ?γροίκησε α?τ?ν τ?ν θέλησί της, κα? τ?ν ?κήρυξε στους ?νθρώπους. ?σο μ?ν γι? α?τό, ?πο? ?ποπτεύεσαι, ?π?ς ν? ε?ναι ?λλο τι ?π? ?,τι σημαίνουν τ? λόγια, γι? ν? ?φήσ?ς κάθε ?μφιβολία ν? σο? ?π? πόσοι Κλασικο? ?ξαναε?παν τ? ?διο πρ?γμα.

ΣΟΦ. ?χι, ?χι, μ? μελετήσ?ς κανέναν, γιατ? ? Πλάτων ?ξίζει γι? ?λους τους, κα? γι? ?σους θ? γεννηθο?ν.

ΠΟΙΗΤ. Δικαία κρίσι? ?λλ? ? προφητεία τ?ν ?περβαίνει.

ΣΟΦ. ?γ? πιστεύω το? Πλάτωνος, περσότερο ?π? ?σα δικαιωματα ?μπορε? κανε?ς ν? προβάλ? παρ? ν? ?μφιβάλλω στ? λόγια του, κάλλιο ν? τρελλαθ?, κα? ?θελε τ?όντι τρελλαθ?, ?ν ?μφίβαλλα. ?γκαλά... τέτοιο πρ?γμα μο? κάνει μεγάλην ?γανάχτησι στ?ν ψυχή μου... Ε?σαι γεννα?ος;

ΠΟΙΗΤ. Κα? ?ν δ?ν ε?μαι, ? ?κολουθώντας τ? παραδείγματα τόσων ?λλων, προσπαθ? ν? φαίνωμαι τέτοιος.

ΣΟΦ. ?! ε?σαι τέτοιος βέβαια, ε?σαι τέτοιος!

ΠΟΙΗΤ. Ε?χαριστ?, κα? ?ς ε?ναι ? πρώτη φορ? ?πο? μ? βλέπεις.

ΣΟΦ. (?μιλώντας ?γαλινά). Πιστεύεις ?π?ς ? Πλάτων (Θεέ μου, συγχώρεσέ με!) ? Πλάτων, λέγω, ? ?διος, ?πο? τ? ε?πε, πιστεύεις ?π?ς ?γραφε καθ?ς ?μιλε? ? λαός;

ΠΟΙΗΤ. Δ?ν τ? πιστεύω? κα? πο?ος τ? πιστεύει;

ΣΟΦ. Τ? πιστεύουν ?σοι ε?ναι τ?ς χυδαϊκ?ς φατρίας.

ΠΟΙΗΤ. Στρεβλ? πρ?γμα.

ΣΟΦ. Τ? ?λεγες ?ως τώρα σ? ? ?διος;

ΠΟΙΗΤ. Τίποτε ?π? α?τά. ?με?ς δ?ν ε?παμεν ?κόμη π?ς πρέπει ν? γράφουμε τ? γλ?σσα? ?ως τώρα, ε?πα, κα? σο? ?πόδειξα, ?π?ς ο? μορφ?ς τ?ν λέξεων, ?ταν ε?ναι κοινές, δ?ν ε?ναι ?ποκείμενες ν? ?λλάζωνται ?π? κανέναν, μ? πρόφασι διόρθωσης? κα? τίποτε ?λλο.

ΣΟΦ. Κα? τ? λόγια το? Πλάτωνος γιατί μο? τ? ?νέφερες;

ΠΟΙΗΤ. Γι? ν? καταπεισθ?ς ?π?ς τ? σημασία τ?ν λέξεων ? λα?ς τ?ν διδάσκει το? συγγραφέα.

ΣΟΦ. Τ? σύγγραμμα λοιπ?ν θ? ε?ναι κάθε ?λλο πρ?γμα ?π? το? λαο? τ?ν ?μιλία.

ΠΟΙΗΤ. ?χι κάθε ?λλο πρ?γμα? ?κε?νο, ?πο? λέγει ? Βάκων γι? τ? φύσι, δηλαδή, ?π?ς ? φιλόσοφος, γι? ν? τ?ν κυριέψ?, πρέπει πρ?τα ν? τ?ς ?ποταχθ?, ?μπορε? κανε?ς ν? τ? ?π? γι? τ? γλ?σσα? ?ποτάξου πρ?τα στ? γλ?σσα το? λαο?, καί, ?ν ε?σαι ?ρκετός, κυρίεψέ την.

ΣΟΦ. Α?τ? δ?ν τ? καταλαβαίνω π?ς γίνεται.

ΠΟΙΗΤ. Νά, π?ς γίνεται. ?π? τ? παραδείγματα, πο? θέλει σο? ?ναφέρω, θέλει φανερωθ? π?ς ? συγγραφέας πότε στ?ς φράσες του ?κολουθάει τ?ν λαό, πότε ?χι? π?ς ? μορφ? τ?ν λέξεων, ?πο? μεταχειρίζεται ? λαός, δ?ν ?λλάζεται ?π? τ?ν συγγραφέα? π?ς κάθε λέξι γι? ν? λάβ? ε?γένεια, δ?ν χρειάζεται ?λλο παρ? ? τέχνη το? συγγραφέα? ?ν παίρνω τ? παραδείγματα ?π? το?ς ξένους, μ? μ? ?λέγχ?ς? γιατ? τ? φταίξιμο δ?ν ε?ναι δικό μου? Quando fui desto innanzi la dimane, pianger senti? fra ?l sonno i miei figliuoli ch?eran con meco, e dimandar del pane⁷. Παρατήρησε, σ? παρακαλ?? ? τ? θυμ?σαι ?λο ?κε?νο τ? μεγάλο θα?μα τ?ς Τέχνης, τ?ν Ο?γολ?νο; το?τα τ? λόγια σου ?γγίζουν τ?ν ψυχή;

ΣΟΦ. Μάλιστα.

ΠΟΙΗΤ. ?δ? δ?ν ε?ναι μεταφορ? καμμία, ?δ? δ?ν ε?ναι καμμία φράσι δεινή, κα? ε?ς τούτους το?ς τρε?ς στίχους ? Ποιητ?ς ?κολουθησε τ?ν λαό? μάλιστα ε?ναι καλ? ν? παρατηρήσουμε ?π?ς ?κε?νο τ? con meco, ?πο? ο? ?ταλο? τ? βρίσκουν σωστότατο, δ?ν ?μπορε? ν? προέρχεται παρ? ?π? τ?ν κοιν? λαό, γιατ? ? συγγραφέας ?φ? ?αυτο? του δ?ν τολμάει ν? κάμ? κα? ?ς πρ?ς το?το, θυμήσου τ? δ? το? ?μήρου⁸, τ? ca? το? Δάντη, κα? ?λλα τέτοια πλ?θος, καί, γι? ν? πληροφορηθ?ς ?π?ς ? συγγραφέας δ?ν ε?ναι ?κε?νος ?πο? τ? πλάττει, βάλε κα? ?σύ, κατ? μίμησιν, ?ντ? γι? ψωμί, ψ?, ν? ?δο?με τί ?πόκρισι λαβαίνεις ?π? το?ς ?λλους.

ΣΟΦ. Ε?ς πο?ες περίστασες ? ποιητ?ς δ?ν ?κολουθάει στ?ς φράσες του τ?ν λαό;

ΠΟΙΗΤ. Ε?ς πολλές? ?μως κα? ε?ς α?τ?ς πρέπει ο? φράσες του ν? ?χουν καποίαν ?ναλογία μ? τ?ς ?λλες, ?πο? ?πάρχουν? ed essa e l'altre mossero a sua danza, e quasi velocissime faville, mi si velar di subita distanza⁹. ? Στο?ς πρώτους δύο στίχους, ο? φράσες το? ποιητ? ε?ναι φράσες το? λαο?, στ?ν τρίτον ?χι, κα? ?χει τέχνην καλ?ν ? μορφ? τ?ν λεξεων, μ? ?λον το?το ε?ναι πάντοτε ? ?δια ? Io venni in loco d? ogni luce muto¹⁰ - α?τ? ? φράσι δ?ν ε?ναι το? λαο?, τ? λόγια ?μως τ? καταλαβαίνει, γιατ? ε?ναι ?δικά του.

ΣΟΦ. Δός μου κανένα παράδειγμα, γι? ν? καταλάβω ε?ς τί τρόπον ο? λέξες, ?πο? φαίνονται χυδαϊκές, ?μπορο?ν ν? ε?γενισθο?ν.

ΠΟΙΗΤ. Ε?θύς? ?χι ποτ? ?λλάζοντας μορφή. ?λλ? ?πές μου ?σ? πρ?τα, - sollevo, peccator, capo, pasto, forbendo, capelli, α?τ? τ? λόγια σο? φαίνονται ε?γενικά;

ΣΟΦ. Τ? τρία τ? στερν? μο? φαίνονται πολ? χυδα?α.

ΠΟΙΗΤ. La bocca sollevo dal fiero pasto - quel peccator, forbendola a? capelli - del capo ch'elli avea di retro guasto¹¹. Τώρα ?κε?νο τ? forbendo, ?κε?νο τ? pasto σο? φέρνουν φρίκη ? ?χι;

ΣΟΦ. ?

ΠΟΙΗΤ. Νά, λοιπόν, ?ν ?χ?ς ψυχή, α?σθάνεσαι ?π?ς ?τσι μεταχειρισμένα τ? λόγια δ?ν ε?ναι χυδαϊκά? ?ν δ?ν ?χ?ς, μήτε τ? φαντάσματα τ?ς ποιήσεως βλέπεις, μήτε τ? πάθη α?σθάνεσαι, κα? μ? τ?ν πρόληψι, ?πο? ?χεις, τ? λόγια σο? φαίνονται χυδαϊκά.

ΣΟΦ. ? βάσι λοιπόν, ε?ς τ?ν ?ποίαν πρέπει ν? καλλωπίσουμε τ? γλ?σσα μας, ?ντ? ν? ε?ναι ? ?λληνική, θέλεις ν? ε?ναι ? τωρινή;

ΠΟΙΗΤ. ?ξ ?ποφάσεως.

ΣΟΦ. Κα? π?ς ?μπορε? ν? γείνη α?τό; Ε?ναι τόσες διάλεκτοι στην ?λλάδα κα? δ?ν ?κουόμασθε ?νάμεσώ μας.

ΠΟΙΗΤ. Πόσες διάλεκτοι; Πόσες; Κύττα καλά, μ? σ? ?πατήσ? ? διαφορ? τ?ς προφορ?ς, ?ν? κρίνεις τ?ς διαλέκτους τ?ς ?λλάδας? δέκα λόγια, ?πο? ?με?ς ?χουμε ?λλοιώτικα ?π? ?κε?να, ?πο? ?χουν ε?ς τ? Μοριά, τί πειράζουν; ?πειτα, πο?ες ε?ναι το?τες ο? μεγάλες διαφορές; ?με?ς λέμε πατερό, κα? ?λλοι λένε πάτερο, ?με?ς λέμε ματία, κα? ?λλο? λένε ματιά, ?με?ς λέμε ?έρας, κα? ?λλο? λένε ?γέρας, ?με?ς ?μπορο?νε, κα? ?λλο? λένε ?μπορο?ν? τ? διαφορ?ς ε?ναι το?τες; δ?ν ?κουόμασθε ?ναμεσώ μας; ?φησε ν? τ? λέγουν ο? ?ταλοί, ο? ?πο?οι ?ληθιν? δ?ν ?κούονται. ?λαβες ξένον δο?λον ποτέ;

ΣΟΦ. Το?ς δούλους μου βγάνεις ?ξω;

ΠΟΙΗΤ. ?ποκρίσου, γιατ? δ?ν ?ξέρεις πο? ?ποβλέπει ? ?ρώτησί μου.

ΣΟΦ. ?λαβα.

ΠΟΙΗΤ. ?ταν ?μιλο?σαν το?ς ?καταλάβαινες;

ΣΟΦ. ?

ΠΟΙΗΤ. ?ποκρίνομαι ?γώ? ?γ? ?λαβα δούλους ξένους, ?ναν ?π? τ? Μάνη, κα? τ?ν ?καταλάβαινα ?ξαίρετα? ?ναν ?π? τ? Γαστούνι, ?ναν ?π? τ?ν ?λυμπο, ?ναν ?π? τ? Χιό, ?ναν ?π? τ? Φιλιππούπολι, κα? το?ς ?καταλάβαινα ?ξαίρετα? ?κουσα ν? ?μιλο?ν ?νθρώπους ?π? τ? Μεσολόγγι, ?π? τ?ν Κωνσταντινούπολη κα? τ? λοιπά, κα? το?ς ?καταλάβαινα τόσο, ?πο? σχεδ?ν ?λεγα ?πως ε?ναι ?π? τ?ν τόπο μου.

ΣΟΦ. ?μμ? α?το? ?ταν ?μαθέστατοι ?λοι.

ΠΟΙΗΤ. ?ταν? κα? ? Χριστόπουλος, ?πο? ε?ναι κάθε ?λλο παρ? ?μαθέστατος, γράφει μ? τ?ς λέξες α?τ?ν.

ΣΟΦ. Κα? α?τ?ς ο? λέξες...

ΠΟΙΗΤ. Κα? α?τ?ς ο? λέξες ε?ναι ο? ?διες, μ? τ?ς ?πο?ες βρίσκεις γραμμένη τ? Βοσκοπούλα, ποίημα, ?πο? δ?ν ε?ναι γυνα?κα ν? μ? γνωρίζω, κα? ?χει στ? ?άχη του χρόνους διακοσίους. Ε?δαμε τ? Κλέφτικα τυπωμένα, κα? γνωρίζουμε κα? ?λλα ?π? α?τά, κα? ?παρατηρήσαμε ?π?ς δ?ν ?χουν μία λέξι, ?πο? ν? μ? σ?ζεται στ? Ζάκυνθο.

ΣΟΦ. Κα? ? φτώχεια τ?ς γλώσσας δ?ν σο? φέρνει σύγχυσι καμμία;

ΠΟΙΗΤ. Πρ?τον μέν, δ?ν ?κουσα ποτ? ?π?ς ? φτώχεια μι?ς γλώσσας ε?ναι ?ρκετ? δικαιολόγημα, γι? ν? τ?ν ?λλάξουν ο? σπουδα?οι? δεύτερον δέ, πο?ος ?ποφάσισε ?π?ς ε?ναι φτωχή;

ΣΟΦ. ?λοι ο? σοφο? το? ?θνους.

ΠΟΙΗΤ. Σοφοί; ?ς ε?ναι? κα? ο? σοφο? δ?ν σο? φαίνονται ?π?ς ?μπορο?ν ν? κάνουν λάθος;

ΣΟΦ. Ε?ναι ε?κολώτερο ν? λανθάνεσθε ?σε?ς.

ΠΟΙΗΤ. Ν? ?ταν το?το ζήτημα σκοτειν? κα? καινούριο, ?σως? ?λλ? ε?ναι καινούριο; ε?ς τ?ν ?ποχ? το? Δάντη δ?ν ?κινήθηκε κάτι παρόμοιο; ?λοι ο? σοφοί, καθ?ς το?ς κράζεις ?σύ, ?κείνου το? καιρο?, δ?ν ?κατάτρεξαν τ?ν Δάντη; δ?ν το? ?λεγαν ?π?ς ? γλ?σσα ε?ναι διεφθαρμένη, δυστυχισμένη, φτωχή, κα? ?π?ς δ?ν ε?ναι ?ξία ν? τ? γράψ? ?νθρωπος, ?πο? ?χει σοφία; δ?ν α?θάδιασαν ν? τ?ν φωνάξουν ?π?ς ?πρεπε ν? διπλώσουν μ? τ? συγγράμματά του τ? πιπέρι; Τί λοιπ?ν μο? φέρνεις ?ξω το?ς σοφούς, γι? ν? μ? τρομάξης; δ?ν ε?χαν ε?ς το?το περισσότερη γν?σι ?π? το?ς φιλοσόφους ο? χυδα?οι ?νθρωποι, ο? ?πο?οι ?τραγουδο?σαν στο?ς δρόμους το?ς στίχους του; Ε?ναι τώρα ?νας στην Ιταλία ?πο? ν? μ? σπουδάζ?, γι? ν? μάθ? τ? γλ?σσα το? Δάντη;

* * * ¹²

ΣΟΦ. ?γ? σ? βεβαιώνω ?τι πολεμ? γι? τ?ν ?λήθεια, κα? ?χι γι? τίποτε ?λλο.

ΠΟΙΗΤ. (Πιάνοντας φιλικ? τ? χέρι το? Σοφ.) Τίμια λόγια σο? ?βγ?καν ?π? τ? στόμα? κα? ?γ? κα? ?σ? πολεμο?με γι? τ?ν ?λήθεια? ?λλ? συλλογίσου καλά, μήπως κυνηγώντας τ?ν ?λήθειαν ε?ς ?κε?νον τ?ν τρόπο, ?πατηθ?ς, σφίγγοντας ε?ς τ?ν κόρφο σου τ? φάντασμά της. ?λα στ? νο? σου, στοχάσου πόσο κακ? κάνει ? γλ?σσα ?πο? γράφετε? ?ς πότε θ? ?κολουθο?ν ν? μ?ς κλαίγουν ο? ξένοι, κα? ν? μ?ς ξαναθυμο?ν τ?ς δόξες τ?ν παλαι?ν μας, γι? ν? μας α?ξήσουν τ?ν ?ντροπή; «? δάφνη κατεμαράνθη», ?φώναξε ? γεννα?ος, πικρότατα κα? ?ληθιν? λογια! Ναί! ?λοίμονον! ? δάφνη κατεμαράνθη! ?ρχεται ? ξένος κα? βρίσκει ?κόμη ζωνταν?ς πολλ?ς συνήθειες τ?ς ?λιάδος? ?κόμη ο? γυνα?κες λέγουν τ? μυρολόγια ε?ς τ? λείψανα, κα? τ? φιλο?ν? ?κόμη ? γέρος στ? δυστυχιά του χτυπάει τ? μέτωπό του μ? τ? δυό του χέρια, κα? τ? σηκώνει στον ο?ρανό, ?σ?ν ν? ?θελε ν? τ?ν ?ρωτήσ?, γιατ? ?πεσε τέτοια συμφορ? στο κεφάλι του? ?κόμη γυμνώνει τ? βυζί της ? μάνα κα? ξαναθυμάει το? παιδιο? της τ? γάλα, ?πο? το? ?δωσε? ?κόμη ? δο?λος κάνει ?ρκον ε?ς τ? ψωμί, ?πο? τ?ν ?θρεψε. ?μως ? ξένος δ?ν ?χει ?λλα ?δικά μας ν? μουρμουρίσ? στ? χείλια του παρ? «Μ?νιν ?οιδε θεά», γιατ? ? δάφνη κατεμαράνθη. Κα? τώρα, ?πο? ξαναγίνεται νίκη στ? Μαραθ?να, δ?ν σ?ζεται φων? ?νθρώπου ν? ξανακάμ? στ? γλ?σσα μας ?ρκον, «Μ? τ?ς ψυχές, ?πού ?χάθηκαν πολεμώντας!» γιατ? ? δάφνη κατεμαράνθη (? ποιητ?ς κλαίει).

ΣΟΦ. (γελάει) Σ? παρακαλ? ν? θυμηθ?ς τ? λόγια τ? πικρ? ?πο? μο? ε?πες.

ΠΟΙΗΤ. Συγχώρεσέ με? ?χω ε?κολο τ? χε?λο κα? δ?ν ?χω κακ? τ?ν καρδία? συγχώρεσέ με, σο? λέγω.

ΣΟΦ. ?Π?ς ?π?ς τ? ξαστόχησα ?λα.

ΠΟΙΗΤ. ?χι ?λα, ?δελφ? ?γαπημένε, μ? τ? μνήμη το? Μπότσαρι, μ? τ? ξαστοχήσ?ς ?λα! Τόσοι πατέρες ?χουν ε?ς τ? διδασκαλία σου τ? παιδιά τους, κα? ?λπίζουν ν? τ? κάμ?ς ?σπίδες τ?ς πατρίδας, κα? μ?ν θέλ?ς ν? πάρης τ? κρ?μα στο λαιμό σου. Δ?ν ε?ναι ?ντροπ? ν? φανερώσ? ?λλος ?νθρωπος ?π?ς ?σφαλε, μάλιστα θέλ? σ? ?παινέσ? κάθε γεννα?ος, κα? ?γ? σο? δίν? στο μέτωπο τ? φιλ? τ?ς ε?ρήνης.

ΣΟΦ. ?με?ς, ?με?ς θέλει σηκώσουμε το?ς στύλους τ?ς γλώσσας, τώρα ?πο? ? ?λευθερία...

ΠΟΙΗΤ. Δ?ν ?ποφέρεσαι πλέον! ?σε?ς, ?σε?ς θέλει σηκώσετε το?ς ?δίους στύλους, ?πο? ?στησε περνώντας ?π? τ?ν Παλαιστίνην ? Σέσωστρις! δ?ν ?ποφέρεσαι πλέον! ?σ? ?μιλε?ς γι? ?λευθερία; ?σύ, ?πο? ?χεις ?λυσωμένον τ?ν νο?ν σου ?π? ?σες περισπωμένες ?γράφθηκαν ?π? τ?ν ?φεύρεσι τ?ς ?ρθογραφίας ?ως τώρα, ?σ? ?μιλε?ς γι? ?λευθερία; Ε?δαμε τ? ?φελος, ?πο? ?κάμετε μ? τ? φ?τα σας ε?ς τ?ν ?πανάστασι τ?ς ?λλάδας? ?κούσαμε ποιητάδες ?νοήτους, ?που ?θελαν ν? ?θανατίσουν το?ς ?ρωες κα? ο? ?παινεμένοι ?ρωες δ?ν ?καταλάβαιναν λέξι? ?κούσαμε πεζο?ς σκοτεινόμυαλους, ο? ?πο?οι ?προσπαθο?σαν ν? ?νάψουν φλόγα πολέμου ε?ς τ?ν λαό, κα? ?ρχινο?σαν μ? τ? λέξ? Προτροπή. Κα? π?ς; ? λα?ς τ?ς ?ώμης ?τρεχε ν? ?κούσ? τ?ν Κικέρωνα, γιατ? δ?ν ?καταλάβαινε τίποτε; γιατ? δ?ν ?καταλάβαινε τίποτε, ?διώρθωνε ? λα?ς τ?ν Δημοσθένη, ? ?πο?ος ?παιξε ?πιταυτο? μ? τ? λέξι σφαλμένη; γιατ? δ?ν ?καταλάβαινε τίποτε ?θαύμασε, ?ταν ?διάβασε τ?ν ?στορία του ? Ηρόδοτος, κ? ?κλαιγε ?στόσο ?κούγοντάς την ? Θουκυδίδης, ?πο? ?ταν δεκατρι?ν χρόνων; κα? γιατ? δ?ν ?καταλάβαιναν τίποτε, ?κφωνο?σαν ο? Σπαρτιάτες, τρέχοντας ε?ς τ?ν μάχη, τ? πολεμικ? τραγούδια το? Τυρταίου, κα? α?σθάνονταν τραγουδώντας κα? ?λλην ψυχ? μ?ς στ? στήθια τους; ? νέοι συμμαθητάδες μου, π?ς ?μπορε?τε ν? λάβετε ποτ? ?λπίδα ν? τραγουδήσουν κα? τ? ?δικά σας, ??ν σ?ς τρυπο?ν τ? α?τι? ο? διδάσκαλοί σας μ? βρώματα, μ? θούριον, κα? μ? παρόμοια; ? Σοφολογιώτατοι! α?τ? ε?ναι τ? μαθήματα, ?πο? το?ς δίνετε, κα? θέλετε ν? το?ς φωτίσετε! τόσο κάνει ν? το?ς φωτίσετε μ? μία φούχτα στάχτη στ? μάτια! Σ?ς δίνω ?μως τ?ν ε?δηση ?τι ?τέλειωσε τ? βασίλειόν σας ε?ς τ?ν ?λλάδα μ? τ?ν Τούρκων τ? βασίλειο. ?τέλειωσε, κα? ?σως ?ναθεματίστε τ?ν ?ρα τ?ς ?παναστάσεως? ?χι, ?χι, ? Ε?ρώπη, ?πο? ?χει προσηλωμένα ε?ς ?μ?ς τ? μάτια της, γι? ν? ?δ? τ? κάνουμε τώρα, ?πο? συντρίβουμε τ?ς ?λυσες τ?ς σκλαβι?ς δ?ν θέλει μας ?δ? ποτ? ν? ?ποταχθο?με ε?ς τριάντα τυράννους ξυλίνους!

ΦΙΛ. Σώπα γιατ? μαζώνεται ? λαός.

ΠΟΙΗΤ. Δ?ν μ? μέλει, ?ς μαζωχθ?? μάλιστα ?ς μαζωχθ? ? λα?ς τ?ς ?λλάδας ?λης, γι? ν? τ?ν ?κούσ? ? Σοφολογιώτατος π?ς ?μιλε?? ?ς μαζωχθ?, γι? ν? τ?ν φωνάξω ?σο δύναμαι δυνατώτερα, πόσο ε?ναι ?δικημένος ε?ς τ? σκ?πτρο τ?ς γλώσσας, τ? ?πο?ον το? ?δωκε ? φύσι. ?γνώρισε τ? δύναμι α?το? το? σκήπτρου ? Σωκράτης, τ?ν ?γνώρισε ? Κικέρων, τ?ν ?γνώρισε ? Σπερόνης, τ?ν ?γνώρισαν ?λοι ο? σοφο? κάθε ?θνους, κα? κάθε καιρο?, κα? το?τος θέλει ν? τ? ?δράξ? ?π? τ? χέρια του, ν? τ? τσακίσ? κα? ν? το? δώσ? ?λλο βρυκολακίστικο!

ΣΟΦ. ?λλά, Κύριε...

ΠΟΙΗΤ. ?λλά, Κύριε, δ?ν θέλει τ? τσακίσετε ποτέ? ο? ?νδρε?οι θέλει τ? μεταχειρισθο?ν ε?ς τ?ν πλάτη σας, καθ?ς ? ?δυσσέας ?μεταχειρίσθηκε τ? δικό του ε?ς τ?ν πλάτη το? Θερσίτη.

ΣΟΦ. ?λλά, Κύριε...

ΠΟΙΗΤ. ?λλά, Κύριε, δ?ν ?ξέρεις τι συλλογίζεσαι. Ν? ?λλάξ?ς τ? γλ?σσα ?ν?ς λαο?! Σ?ρε, λοιπόν, τριγύρισε τ?ν ?λλάδα, σ?ρε ναύρης τ?ν κόρη, κα? ?πές της μ? τι λόγια πρέπει ν? λέγ? ?τι ? ε?μορφότερη ε?μορφία το? κορμιο? της ε?ναι ? τιμή? ?με να?ρης το?ς πολεμάρχους, ψηλάφησέ τους τ?ς λαβωματιές, κα? πές τους ?τι πρέπει ν? τ?ς λ?ν τραύματα? ?με να?ρης τ?ν ?σπρομάλλη, ? ?πο?ος θυμάται πόσον α?μα μ?ς ?ρούφηξεν ? ?λ?ς, κα? ?πές του μ? τ? λόγια πρέπει ν? παρασταίν? βρέφη, παρθένες, γέροντες ?δικοσκοτωμένους ?ξήντα χιλιάδες? ?με να?ρης το?ς δυστυχέστατους Χι?τες, ο? ?πο?οι παραδέρνουν ?δ? κ? ?κε?, κα? ?ταν κουρασθο?ν κάθονται, ?σως, ε?ς κανένα ?ρημο ?κρογιάλι κα? ψάλλουν μ? λόγια ?δικά τους, «?π? τ?ν ποταμ?ν Βαβυλ?νος ?κε? ?καθίσαμε κα? ?κλαύσαμε».

ΣΟΦ. ?λλά, Κύριε...

ΠΟΙΗΤ. ?λλά, Κύριε, δ?ν σ? ?φίνω ν? ?μιλ?ς πλέον. ?λλην ?γνοια, δ?ν ?χετε παρ? ν? διακονεύετε λέξες μ? τ? κεφάλια σας? κα? τ? κεφάλια σας ε?ναι ?λαλα κα? ξερά, ?σ?ν τ? κρανία, ?πο? κοιμο?νται στ? χώματα. Θέλει ?λλο παρ? λέξες διακονεμένες γι? ν? ?φελήσ?ς ?ναν λαό, ? ?πο?ος πολεμάει γι? τ?ν ?λευθερία, ?πο? ?χασε ?π? α??νες, κα? κάνει τέρατα! Ε?ναι δύο φλόγες, διδάσκαλε, μία στο νο?, ?λλη στ?ν καρδία, ?ναμμένες ?π? τ? φύσι ε?ς κάποιους ?νθρώπους ο? ?πο?οι ε?ς διάφορες ?ποχ?ς διαφορετικ? μέσα μεταχειρίζονται γι? ν? ?πολαύσουν τ? ?δια ?ποτελέσματα? κα? ?π? τ? γ? πετιο?νται στον ο?ρανό, κα? ?π? τ?ν ο?ραν? πετιο?νται στον ?δη, κα? ζωγραφίζουν ε?κόνες κα? πάθη, παρόμοια μ? ?κε?να, ?πο? ε?ναι σπαρμένα ?π? τ? φύσι στον κόσμο? κα? ?γαπο?ν κα? σέβονται, κα? λατρεύουν τ?ν τέχνη τους, ?σ?ν τ? πλέον ?κριβ? πρ?γμα τ?ς ζω?ς, κα? ?μοιώνονται μ? τ? συμβεβηκότα, ?πο? περιγράφουν, κα? κάνουν το?ς ?λλους κα? γελο?ν, κα? κλαίουν, κα? ?λπίζουν, κα? φοβο?νται, κα? δειλιάζουν, κα? ?νατριχιάζουν, κα? δ?ν ?φίνουν ?ναίσθητες παρ? τ?ς πέτρες κα? σέ.

ΣΟΦ. (?μιλώντας ?γλήγορα). Καλά, καλά, ?λλ? ?λίγοι γνωρίζουν τ?ν παλαι?ν ?ρθογραφία.

ΠΟΙΗΤ. Χαίρετε, λοιπ?ν, θε?οι τόνοι, ?ξε?ες, βαρε?ες, περισπωμένες! χαίρετε ψιλές, δασε?ες, στιγμές, μεσοστιγμές, ?ρωτηματικές, χαίρετε! ? κόσμος τρέμει τ? δύναμί σας, κα? ο?δ? ποιητής, ο?δ? λογογράφος ?μπορε? ν? γράψ? λέξι, χωρ?ς πρ?τα ν? σ?ς ?ποταχθ?. ?σε?ς ?μπνεύσετε, πρ?ν γεννηθ?τε, τ?ν ?μηρο, ?ταν ?τραγουδο?σε τ?ν ?λιάδα, τ?ν ?δύσσεια, το?ς ?μνους, κα? ? λα?ς τ?ς ?λλάδας τ?ν ?περικύκλωνε κα? τ?ν ?καταλάβαινε? ?σε?ς τ?ν ?μπνεύσετε, ?ταν περιγράφ? τ?ν ?ποχαιρετισμ? το? ?κτορος ε?ς τ?ν ?νδρομάχη, κα? τ? τέκνο του τ?ν φοβ?ται κα? κρύβεται? ?σε?ς τ?ν ?μπνεύσετε, ?ταν περιγράφ? τ?ν δυστυχισμένον βασιλέα τ?ς Τρωάδας, ?που παγαίνει στον ?χιλλέα, κα? πέφτει στ? πόδια του, κα? το? φιλε? τ? χέρια, ?πο? το? ε?χαν ?λίγο πρωτύτερα σκοτώσει τ? ?κριβώτερό του παιδί? ?σε?ς ?μπνεύσετε τ?ν Δάντη, ?ταν ?τραγουδο?σε τ?ν Ο?γολίνο μ? μίαν δύναμι, ?πο? δ?ν βρίσκω παρομοίαν ε?ς ?λη τ?ν ποίησι τ?ν παλαι?ν? ?σε?ς τ?ν Σέϊκσπηρ, ?ταν ?παράσταινε τ?ν Λέαρ, τ?ν ?μλετ, τ?ν ?τέλλο, τ?ν Μάκβεθ, κα? ?νατρίχιαζεν ?λος ? κόσμος τ?ς ?γγλίας? ?σε?ς τ?ν ?ασίν, ?σε?ς τ?ν Γοέθ, ?σε?ς τ?ν Πίνδαρο, ?πο? ?ταν στενοχωρημένος ?π? το?ς σοφολογιώτατους το? καιρο? του ν? το?ς κράζη κοράκους. Κοράκοι, ?λοι κοράκοι ?ληθινοί, κα? χειρότεροι ?π? τ?ν κόρακα, ?πο? ?βγ?κε ?π? τ?ν Κιβωτό, κα? ?θρεφότουν ?π? τ? λείψανα, ?πο? ε?χε ?φήσει ? κατακλυσμ?ς το? Κόσμου.

ΣΟΦ. (κοιτάζει στ? μάτια τ?ν ποιητ? κα? φεύγει).

ΦΙΛ. Ε?μαι βέβαιος ?τι το? φαίνεται ?π?ς σ? ?χαιρέτησε, τόσο ε?ναι καταζαλισμένος! δ?ν ?ξέρει τ? ν? ?ποκριθ?, ?μως δ?ν τ?ν ?κατάπεισες. Τρέχει ν? ξαναπ? ?λλο? τ? ε?ναι γλ?σσα διεφθαρμένη.

ΠΟΙΗΤ. (Κυττάζοντας κατ? τ? Μορι?). ? ?λιος ?χει συναγμένες τ?ς ?στερινές του ?χτίνες ?κε?.

ΦΙΛ. Θυμήσου τ? λόγια τ?ς Θείας Γραφ?ς? ν? μ? σ? ε?ρ? θυμωμένον ? ?λιος ?πο? πέφτει.

ΠΟΙΗΤ. ?γιώτατα λόγια! κα? προσπαθ?, στ? ζωή μου, ν? τ? θυμο?μαι, ?σον δυνατ?ν περισσότερο? ?λλ? κάθε φορά, ?πο? φιλονεικήσω μ? το?ς Σοφολογιώτατους, ο? ?πο?οι προσπαθο?ν ν? τυφλώσουν τ? γένος, τέτοια λόγια μο? βγαίνουν ?λότελα ?π? τ? νο?.

ΦΙΛ. ?χεις προσηλωμένα τ? μάτια σου ?κε?, κα? τόσο ?ναμμένος ε?σαι στ? πρόσωπο, κα? τόσο σο? τρέμουν τ? μέλ?, ?πο? φαίνεται ?π?ς ?τοιμάζεσαι ν? π?ς ?κε? πέρα ν? πολεμήσ?ς.

ΠΟΙΗΤ. Μο? πονε? ? ψυχή μου? ο? δικοί μας χύνουν τ? α?μα τους ?ποκάτου ?π? τ? Σταυρό, γι? ν? μ?ς κάμουν ?λεύθερους, κα? το?τος, κα? ?σοι το? ?μοιάζουν, πολεμο?ν, γι? ?νταμοιβή, ν? το?ς σηκώσουν τ? γλ?σσα.

ΤΕΛΟΣ

---

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1.?γράφηκε στ? Ζάκυνθο τ? 1824, ?πως μ?ς πληροφορε? ? Γ. Τερτσέτης. ?ντίγραφο το? Διαλόγου, μ? ?δεια το? ποιητ?, ?π?ρε τότε ? φίλος του Πήλικας. Τ? ?ντίγραφο ?κε?νο, ?ποσπασματικό, ?στειλε ? Τερτσέτης στ?ν Πολυλ?. ? Τερτσέτης μ?ς πληροφορε? ?κόμα π?ς ? Σολωμ?ς δ?ν ?πιθεώρησε τ? ?ντίγραφο Πήλικα? ?τσι δ?ν ε?μαστε βέβαιοι τελείως γι? τ?ν ?κρίβεια τ?ς γραφ?ς του.

Σημείωση Τερτσέτη: ?γραψε τ?ν Διάλογον ? Διονύσιος Σολωμ?ς ε?ς Ζάκυνθον κατ? τ? 1824. Σ?ζεται τ? ?ντίγραφον, ?τελ?ς ?ς κατωτέρω θέλομεν σημειώσει, τ? ?πο?ον φίλος του τις ?ντέγραψεν κατ? παραγγελίαν το? ποιητο? κα? πρ?ς χρ?σιν του? ?λλ? ο?τε τ? ?πιθεώρησεν, ο?τε ?δημοσίευσεν τ?ν Διάλογον ? τ?ν δημοσιεύομεν κατ? τ? ?ντίγραφον το?το.

2.Στ? φήμη στρέφουν, κι ?χι στην ?λήθεια,
τ? βλέμμα κα? στεριώνουν ?τσι γνώμη
προτο? τ?ν τέχνη ? τ? νο? ν? ?κούσουν.
(μετάφρ. Ν?κος Κούρκουλος)

3.?ωμα?ος κα? ?ουλιέτα, 6.42.43

4.Ξεχάστηκε ?λη ? γλ?σσα πο? μιλο?σα
Παράδεισος, ΧΧVI.124 (μετάφρ. Γ. Κότσιρας)
? ?δ? μιλάει ? ?δάμ.

5.?π? τ? Περ? το? ?ήτορος, το? Κικέρωνα? στ? ?πόσπασμα α?τ? γίνεται λόγος γι? τ?ν Σωκράτη? σ? μετάφραση: Σύμφωνα μ? τ?ν ?μόφωνη μαρτυρία τ?ν μορφωμένων κα? τ?ν ?τυμηγορία ?λης τ?ς ?λλάδας, χάρη στ?ν ε?φυΐα, τ?ν ?ξύνοια, τ? χάρη κα? τ? φινέτσα του ?λλ? κα? τ?ν ε?φράδεια (?κο?ς Σοφολογιότατε; ε?φράδεια) τ?ν ποικιλία κα? τ?ν πληρότητά του, ε?κολα ξεχώριζε πάνω ?π? ?λους το?ς ?λλους, ?πουδήποτε κι ?ν ?στρεφε τ?ν προσοχή του.

6.Πλάτωνας, ?λκιβιάδης 1. Παρατίθεται ?δ? ? μετάφραση τ?ς ?κδοσης το? Κάκτου: - ΑΛ. ?τσι πιστεύω? ε?ναι πάντως ?κανο? ν? διδάξουν πολλ? ?λλα σπουδαιότερα ?π? τ? παιχνίδι τ?ν πεσσ?ν. - ΣΩ. Πο?α ε?ναι α?τά; - ΑΛ. ?ς πο?με, ?γ? διδάχτηκα ?π? α?το?ς τ? ?λληνικά, κα? δ?ν θ? μπορο?σα ν? ?ναφέρω συγκεκριμένο δάσκαλό μου, ?λλ? λέω π?ς το?το ?νήκει σ? κείνους γι? το?ς ?ποίους λ?ς ?τι δ?ν ε?ναι σπουδα?οι δάσκαλοι. - ΣΩ. Ε?γενικέ μου, ο? πολλο? ε?ναι καλο? δάσκαλοι το? ?ντικειμένου τούτου, κα? δίκαια θ? ?παινο?νταν γι? τ? διδασκαλία τους. - ΑΛ. Δηλαδή; - ΣΩ. ?πειδ? κατέχουν ?ς πρ?ς α?τ? ?,τι πρέπει ν? ?χουν ο? καλο? δάσκαλοι.

7.Κι ?ς ξύπνησα προτο? χαράξει ? μέρα,
Ν? κλα?ν? στ?ν ?πνο νιώθω τ? παιδιά μου
Κοντά μου ?κε?, κα? ν? ζητο?ν ψωμάκι.
Κόλαση, ΧΧΧΙΙΙ.37-39 (Μετάφρ. Γ. Κότσιρας)

8.Συντετμημένος τύπος το? «δ?μα», πο? ?μφανίζεται 25 φορ?ς στον ?μηρο, π.χ. ?λιάδα Α426.

9.Κι ?λλες μαζί της πιάνουν τ? χορό τους
κι ?ς σπίθες πο? πετο?ν μ? γρηγοράδα
μοναστραπ?ς μακριά μου ?φανιστ?καν.
Παράδεισος, VII.7-9 (μετάφρ. Ν. Καζαντζάκης)

10.?φτασα ?κε? πο? κάθε φ?ς σωπαίνει
Κόλαση, V.28 (μετάφρ. Ν. Καζαντζάκης)

11.?σκωσε τ? φριχτ? θροφ? ?π? τ? στόμα
σφουγγίζοντάς το ? κολασμένος το?τος
π? στ? μαλλι? το? φαγωμένου σβέρκου
Κόλαση, ΧΧΧΙΙΙ.1

12.Σημείωση Γ. Τερτσέττη: ?ως ?δ? τελειώνουν τ? πρ?το, δεύτερο, κα? τρίτο τετράδιον? δ?ν ε?ρέθη τ? τέταρτο, ?σως λείπει κα? τ? πέμπτο? τ? ?κόλουθον ε?ναι τ? ?στερινό.

Αναδημοσίευση από τον εξαιρετικό ιστότοπο http://www.sarantakos.com