Τι είναι οι υγρότοποι;
Σύμφωνα με τον επιστημονικό ορισμό που έχει δοθεί: «Υγρότοποι είναι φυσικές ή τεχνητές περιοχές που αποτελούνται από έλη με ποώδη βλάστηση, από έλη με τυρφώδες υπόστρωμα, από τυρφώδεις γαίες ή από νερό. Οι περιοχές αυτές κατακλύζονται μόνιμα ή προσωρινά με νερό, το οποίο είναι στάσιμο ή τρεχούμενο, γλυκό, υφάλμυρο, ή αλμυρό [...]». Ο όρος υγρότοπος προήλθε από τον αγγλικό όρο wetland και θεωρείται ορθότερος από τον όρο υγροβιότοπος. Έτσι, π.χ. μια λίμνη φυσική ή τεχνητή είναι υγρότοπος, όπως και ένα εποχικό έλος, μια λιμνοθάλασσα με υφάλμυρο νερό κ.ά.

Γιατί πρέπει να προστατεύουμε τους υγροτόπους;
Οι υγρότοποι επιτελούν ποικίλες φυσικές λειτουργίες:

•  εμπλουτίζουν τα υπόγεια νερά,
•  προστατεύουν από τις πλημμύρες,
•  απορροφούν διοξείδιο του άνθρακα,
•  αποθηκεύουν και ελευθερώνουν θερμότητα,
•  δεσμεύουν την ηλιακή ακτινοβολία και στηρίζουν τις τροφικές αλυσίδες,
•  προστατεύουν τις ακτές από τη διάβρωση κ.ά.
•  βοηθούν στη διατήρηση της βιοποικιλότητας
•  αποτελούν καταφύγιο άγριας ζωής

Στην Ελλάδα, πολλά είναι τα είδη των πουλιών που εξαρτώνται με κάποιον τρόπο από τους υγροτόπους και ορισμένα από αυτά χαρακτηρίζονται ως παγκοσμίως απειλούμενα.
Από τις παραπάνω λειτουργίες απορρέουν αξίες για τον άνθρωπο, όπως είναι η οικολογική αξία, η εκπαιδευτική, η αρδευτική, η υδρευτική, η κτηνοτροφική, η αλιευτική, η πολιτιστική, η αξία αναψυχής κ.ά. Η τεράστια σημασία των υγροτόπων έχει αναγνωριστεί παγκόσμια. Αρκετοί είναι οι υγρότοποι που προστατεύονται με εθνικές νομοθεσίες ή και με διεθνείς συμβάσεις, όπως είναι η "Σύμβαση Ραμσάρ" (Ιράν, 1971) στην οποία περιλαμβάνονται και 11 υγρότοποι της Ελλάδας (π.χ. Δέλτα του Έβρου, Μικρή Πρέσπα κ.ά.). Δυστυχώς, στην πράξη λίγοι από αυτούς προστατεύονται ικανοποιητικά...

Από τι απειλούνται;
Οι υγρότοποι απειλούνται από διάφορες ανθρώπινες δραστηριότητες που επιφέρουν σημαντικές διαταραχές και δημιουργούν περιβαλλοντικά προβλήματα. Μερικές από τις απειλές είναι : η ρύπανση, η καταπάτηση υγροτοπικών εκτάσεων από ιδιώτες, η αποξήρανση, η υπερβόσκηση, το παράνομο κυνήγι, η ανεξέλεγκτη ανάπτυξη τουριστικών δραστηριοτήτων κ.ά.
Η άγνοια για την αξία των υγροτόπων και η έλλειψη ενημέρωσης, οδηγεί πολύ συχνά σε δραστηριότητες (όπως π.χ. η ρύπανση από απόβλητα ελαιουργείων) που υποβαθμίζουν και καταστρέφουν τέτοιου είδους οικοσυστήματα.

Οι υγρότοποι της Κρήτης
Μπορεί να μην έχουμε υγροτόπους μεγάλης έκτασης, αλλά δεν είναι και λίγοι οι υγρότοποι της Κρήτης... Πάνω από διακόσιους κατέγραψαν οι ερευνητές της περιβαλλοντικής οργάνωσης WWF Eλλάς στην Κρήτη (μαζί με τις νήσους Γαύδο και Χρυσή). Δυστυχώς πολλοί από αυτούς έχουν υποστεί ανεπανόρθωτη ζημιά από τις ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως για παράδειγμα ο ποταμός Αλμυρός του Ηρακλείου. Άλλοι κινδυνεύουν, όπως ο υγρότοπος του ποταμού Αποσελέμη. Η προστασία τους είναι ανύπαρκτη και επαφίεται στην καλή θέληση των πολιτών και των εθελοντών των περιβαλλοντικών οργανώσεων.
Αρκετοί από αυτούς θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν, ώστε να αποτελέσουν περιοχές ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού: πεζοπορία, παρατήρηση πουλιών, ορεινή ποδηλασία, αναψυχή κ.ά.
Οφείλουμε λοιπόν να προστατεύσουμε τα ευάλωτα υγροτοπικά οικοσυστήματα του νησιού μας και αν πέσει στην αντίληψή μας κάποια δραστηριότητα που απειλεί έναν υγρότοπο να την καταγγείλουμε.

Χρήσιμες συνδέσεις:
www.wwf.gr

www.ekby.gr

                                                                             Υπεύθυνη προγράμματος

                                                                             Μαρτιμιανάκη Άννα (ΠΕ2)