Τ? ?π? ?μοί, ?νόσ? ζ? κα? ?ναπνέω κα? σοφρον?, δ?ν θ? παύσω πάντοτε, ν? ?μν? μετ? λατρείας τ?ν Χριστόν μου, ν? περιγράφω μετ? ?ρωτος τ?ν φύσιν, κα? ν? ζωγραφ? μετ? στοργ?ς τ? γνήσια ?λληνικ? ?θη. . (?.Π., Λαμπριάτικος Ψάλτης)

? Μακρυγιάννης ε?ναι ? πι? σημαντικ?ς πεζογράφος τ?ς νέας ?λληνικ?ς Λογοτεχνίας, ?ν ?χι ? πι? μεγάλος, γιατ? ?χομε τ?ν Παπαδιαμάντη. Γιώργος Σεφέρης:?νας ?λληνας - ? Μακρυγιάννης

Nα πού βρίσκεται η αληθινή μαγεία του Παπαδιαμάντη. Δε ζητά να τεντώσει τα νεύρα μας, να σείσει πύργους και να επικαλεστεί τέρατα. Οι νύχτες του, ελαφρές σαν το γιασεμί, ακόμη κι όταν περιέχουν τρικυμίες, πέφτουν επάνω στην ψυχή μας σαν μεγάλες πεταλούδες που αλλάζουν ολοένα θέση, αφήνοντας μια στιγμή να δούμε στα διάκενα τη χρυσή παραλία όπου θα μπορούσαμε να 'χαμε περπατήσει χωρίς βάρος, χωρίς αμαρτία. Είναι εκεί που βρίσκεται το μεγάλο μυστικό, αυτό το "θα μπορούσαμε" είναι ο οίακας που δε γίνεται να γυρίσει, μόνο μας αφήνει με το χέρι μετέωρο ανάμεσα πίκρα και γοητεία, προσδοκώμενο και άφταστο. "Σα να 'χανε ποτέ τελειωμό τα πάθια και οι καημοί του κόσμου»...Οδυσσέας Ελύτης, Η Μαγεία του Παπαδιαμάντη

Έτος Παπαδιαμάντη το 2011 κι έστω και καθυστερημένα, ετοιμάσαμε αυτό το μικρό αφιέρωμα για το μεγαλύτερο ίσως πεζογράφο της Νεοελληνκής Λογοτεχνίας.Και σήμερα που οι Έλληνες περνάνε δύσκολες ώρες, έχουμε κέρδος να σκύψουμε πάνω στο έργο του, όπως αδελφικά μας συμβούλεψε ένας άλλος μεγάλος της Λογοτεχνίας μας , ο  Οδυσσέας Ελύτης : «Οπου και να σας βρίσκει το κακό, αδελφοί, όπου και να θολώνει ο νους σας, μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό και μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη. Η λαλιά που δεν ξέρει από ψέμα θα αναπαύσει το πρόσωπο του μαρτυρίου».

 

Τρία ποιήματα για τον κυρ-Αλέξανδρο και ένα τραγούδι από τις δυνάμεις του Αιγαίου.

 «Ο ακέραιος κυρ Αλέξανδρος»

 "Θαμνώδη ρήματα και φύλλα καταπράσινα της γλώσσας.

Μεγάλος άνθρωπος κι ανέσπερος έλληνας που κράτησε

τον πόνο στο σωστό του ύψος

αγνοώντας δημοτικισμούς και εξελικτισμούς και μόδες

αγνοώντας τα εκάστοτε μορμολύκεια

την ασίγαστη γενικότητα των πιθήκων

αγνοώντας τον αιώνα της καλπάζουσας εξυπνάδας, ο ανοξείδωτος.

Ήδη τα θύματα της προόδου που πρόωρα σκουριάζει

πάνε στην πατρίδα του τη Σκιάθο

κι αγοράζουν ελπίζοντας οικόπεδα

πάνε για λίγο αεράκι λίγη θάλασσα και φρέσκο φεγγάρι.

Μα ειν' αδύνατο να κοροϊδέψουνε τη ρημαγμένη φύση

με ξιπόλυτα Σαββατοκύριακα και με τροχόσπιτα.

Ο ακέραιος κυρ Αλέξανδρος

εκείνος ο περιούσιος Παπαδιαμάντης

και το κεράκι μας ακόμη δεν το θέλει. "

(Ν. Καρούζος, Ποιήματα, τ. Α', εκδ. Ίκαρος)

Για ποιαν ακόμα μοναξιά ξεκίνησες Αλέξανδρε;
Σε ποια «Μοσχούλα» τώρα πια το μόχθο σου θα λες;
Και σε ποια πέτρα τη «Φλανδρώ» ακόμπιαστα θα κλαις;
Σ' ένα σκιαθίτικο κοχύλι ακούω το λυγμό σου
Το γέλιο σου οι άνεμοι στους βράχους αντηχούν
Τραγούδι «έκπτωτης ψυχής» οι ερημιές βοούν
Μέχρι που γίνεσαι κραυγή τη «Φόνισσα» γυρεύεις
Άνθρωπος να μη στερηθεί και πάλι τη ζωή
Στη θάλασσα του κόσμου μας το δίκιο του να βρει
Οι αγάπες που δεν έζησες, επίμονες σκιές
Έγιναν λέξεις και γραμμές στου χρόνου τη φορά
Και χάδι για τον ίμερο σε λιονταριού σπηλιά
Κάποιοι άγιο σε είπανε, κοσμοκαλόγερο άλλοι
Και εσύ πιστός στην τέχνη σου, πένης στα καπηλειά,
δεν πούλησες τη σκέψη σου σε πλάνες και πουγκιά
Θα σε θυμάμαι πάντοτε σαν «σκοτεινό τρυγόνι»
και σα βαρκούλα μοναχή σε πέλαγο ανοιχτό.
Κι άμα σε κύματα βρεθώ χωρίς πανί, τιμόνι ,
θα σε καλέσω σύντροφο σ' αγώνα ιερό.
Χαράλαμπος Αυλακιώτης

  Μνημόσυνο Παπαδιαμάντη

Του Θεού το πέλαγο, βροντή

το μέγα κύμα εβάρει...

Σαν τ' Άγιο Πνέμμα εφώταγε

ψηλάθε το φεγγάρι

στ' ακρόγιαλα τις γλώσσες των αφρών

που καβαλίκευαν τα βράχια,

θαμπωτικές,

όταν αυτός,

διαβαίνοντας απ' το στερνό προσκυνητάρι

τ' ακρωτηριού,

καθώς σφυρίζαν οι σβιλάδες του Βορριά,

έκλειν' απάνω του σφιχτά το τρύπιο πανωφόρι,

κι όπως σιγόψελνε,

με πρόσωπο στο στήθος του χωμένο

«τη ταπεινώσει τα υψηλά

και τη πτωχεία τα πλούσια,»

ξάφνου πλημμύριζεν αδόκητα η καρδιά του,

πλατιά, πιο πάνω από το βόγγο του πελάγου

κι απ' το τραγούδι των αθώρητων Σειρήνων,

Ιερουσαλήμ,

από τον ύμνο το δικό Σου!

Και τότε, το φιδίσιο μονοπάτι,

που απ' το ξωκλήσι τ' Άη-Νικόλα

κατέβαινε του λιμανιού ως με κάτου την ταβέρνα,

που μέσα της ακόμα, νυχτωμένο,

εκάπνιζε θαμπό ένα φως,

τον ετραβούσε κιόλας,

εκεί, που το ποτήρι του κρασιού κρατώντας,

σε λίγο, από το νάμα γκαρδιωμένος της Αμπέλου,

της μιας Αμπέλου που πλατειά 'ναι και μεγάλη

μα λιγοστά τ' αληθινά τα κλήματά της,

θα νάμπαινε στη ζέστα μέσα του Μυστήριου

του ζωντανού, κι ο Διονυσόδοτος Χριστός του,

κι αν στο σταυρόν απάνω ακόμα καρφωμένος

μ' αιματοστάλαχτο πλευρό, μα αγάλι-αγάλι

την Απολλώνεια θα σαρκώνονταν γαλήνη,

κι από τη ρίζα μέσα της ταπεινωσύνης,

τόσο θα ψήλωνε βαθειά του το τροπάρι

και τόσο μέσα του οι κρυφές αισθήσεις

σε νοσταλγίας θεοτικό ρυθμό δοσμένες

θα τραγουδούσαν, που η ψυχή του, μοναχή της,

σαν το πουλί που ξάφνου ανοίγουν το κλουβί του,

στης ίδιας της τής λευτεριάς συνεπαρμένη

το θάμπος, θα να ορμούσε να μας φέρει

κάτι απ' το μήνυμα της Μέθης της μεγάλης,

ως που ακουμπώντας πάνω στης ταβέρνας το τραπέζι

λίγα φύλλα χαρτιού τσαλακωμένα

και σκύβοντας απάνω τους,

με το ποτήρι του κρασιού μπροστά του,

θα ν' αρχινούσε,

ως να τραγούδαε τώρα κι όλο το νησί μαζί του,

κι ακόμα σιγοψέλνοντας ανάμεσα στα δόντια του,

να γράφει...

Και να, που ως σήμερα μ' εκείνα τα γραφτά του

αγάλλεται η Σιών, και στο πλευρό της,

παλιά και νέα, σκιρτά κρυφά η Ελλάδα,

κάποιοι από μας οπούμαστε ενωμένοι

απ' τη βαθειά τη λάτρα της Αμπέλου

της ζωντανής, οπού πλατειά 'ναι και μεγάλη

μα λιγοστά τ' αληθινά τα κλήματά της,

σ' ευλαβικό Μνημόσυνο κινώντας

μαζί, το μονοπάτι παίρνουμε τ' ακρογιαλίσιο

της Σκιάθου, που απ' το ξωκλήσι τ' Άη-Νικόλα,

του λιμανιού ως με κάτου κατεβαίνει την ταβέρνα

κι εκεί, ενώ γύρα μας μυρόβλητο ανασαίνει

παντούθε το νησί, απ' το κύμα κι απ' το φύκι,

κι από τα πεύκα κι απ' τα σκίνα κι απ' τα ρείκια,

με το βαθύ ποτήρι μας γιομάτο

από της νέας μας της σοδειάς το γιοματάρι,

ορθοί, στον ίσκιο του μπροστά,

για μια στιγμή,

με το ποτήρι αυτό στο χέρι, του ζητάμε,

αν ευδοκεί, να το τσουγκρίσομε με το δικό του!

Άγγελος Σικελιανός, «Μνημόσυνο Παπαδιαμάντη»

Σχετικοί σύνδεσμοι

Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης στο ΕΚΕΒΙ

O Παπαδιαμάντης στη Μυριόβιβλο

?λέξανδρος Παπαδιαμάντης (1851-1911) - ? κοσμοκαλόγηρος τ?ς λογοτεχνίας

Αφιέρωμα του ένθετου "Βιβλιοθήκη" της εφημερίδας Ελευθεροτυπία στον Α.Παπαδιαμάντη

"Επί Πτίλων Αύρας Νυκτερινής": Πέντε κείμενα για τον Παπαδιαμάντη

 Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης   (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)  

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (Αντιθέσεις)(Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)

Καλή σου νύχτα, κυρ-Αλέξανδρε(Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)

Έρωτας στα χιόνια(Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)

Σκιάθος - Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης(Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)

Εκπαιδευτική Τηλεόραση - Παπαδιαμάντης, Ελύτης. "Φόνισσα"

O Παπαδιαμάντης στο Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού

O Παπαδιαμάντης στο youtube