Ο φασισμός αρχίζει με τη σκέψη ότι όλοι οι άλλοι είναι ανόητοι.
Paul Valery, 1871-1945, Γάλλος ποιητής

Ο φασισμός δεν ορίζεται από τον αριθμό των θυμάτων, αλλά από τον τρόπο που τα σκοτώνει.
Jean-PaulSartre, 1905-1980, Γάλλος Φιλόσοφος

.

Ο όρος φασισμός προέρχεται από τις λατινική λέξη fasces (ενικός fascis), δέσμες ράβδων με έναν πέλεκυ στη μέση, σύμβολα δύναμης και εξουσίας των αρχόντων, τις οποίες κρατούσαν οι ραβδούχοι που βάδιζαν μπροστά από τους αξιωματούχους της αρχαίας Ρώμης. (Λεξικό Μπαμπινιώτη). Ο συμβολισμός ήταν προφανής: Η δύναμη μέσω της ενότητας. Από μόνη της κάθε ράβδος είναι εύθραυστη, ενώ ως δεμάτι είναι δυνατές. Ο όρος πρωτοεμφανίστηκε στη Σικελία του 1870,  ως ιδεολογία όμως γεννήθηκε μετά το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου στην Ιταλία από τον Μπενίτο Μουσολίνι, μολονότι  οι ρίζες του μπορούν να εντοπιστούν πολύ νωρίτερα (19ος αιώνας, φουτουριστές). Η αλήθεια είναι πως στην εποχή μας η λέξη φασισμός χρησιμοποιείται με ευρύ σημασιολογικό φάσμα, πολύ περισσότερο στα όρια της δαιμονοποίησης, παρά του ορθού πολιτικοϊστορικού χαρακτηρισμού. Έτσι έχει χάσει την αρχική σημασιολογική του διαφάνεια και είναι δύσκολο να οριστεί ακριβώς. Έναν ορισμό του φασισμού επιχείρησε να δώσει  ο Άγγλος συγγραφέας Ρότζερ Γκρίφιν στο βιβλίο του "The Nature of Fascism" : Φασισμός είναι μία κατηγορία πολιτικών ιδεολογιών, των οποίων ο μυθικός πυρήνας στις πάρα πολλές παραλλαγές του είναι μία μορφή παλιγγενετική ενός υπερεθνικισμού με έντονα λαϊκά στοιχεία. Στη Βικιπαίδεια πάλι διαβάζουμε: Ο φασισμός είναι ριζοσπαστική και αυταρχική πολιτική ιδεολογία και μαζικό κίνημα που έχει ως στόχο να θέσει το έθνος, το οποίο ορίζει βάσει αποκλειστικών βιολογικών, πολιτισμικών ή και ιστορικών συνθηκών, υπεράνω κάθε άλλης αξίας και να δημιουργήσει μια κινητοποιημένη εθνική κοινότητα. Όλα αυτά ίσως να μη λένε και πολλά στους σύγχρονους αναγνώστες το σίγουρο πάντως είναι ότι ο φασισμός και ο κοντινός συγγενής του, ο Ναζισμός, ευθύνονται για ειδεχθή εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας κατά τον προηγούμενο αιώνα. Σίγουρο πάλι είναι ότι υπήρξαν οι μεγάλοι ηττημένοι του 2ου παγκοσμίου πολέμου με αποτέλεσμα να θεωρηθούν -όχι αδικαιολόγητα εξαιτίας των μέσων που χρησιμοποίησαν για την επίτευξη των στόχων τους- ως συνώνυμα της βίας, της μισαλλοδοξίας , του φανατισμού, του ολοκληρωτισμού και του ρατσισμού. Κι επειδή η γλώσσα είναι φορέας ιδεολογίας και  εκφράζει την κυρίαρχη κουλτούρα της κάθε εποχής, θα ήταν ανόητο να σταθούμε μόνο στην ιστορική κι όχι στην τρέχουσα σημασία της λέξης.

Άλλωστε ο  πιο επικίνδυνος φασισμός σήμερα δεν είναι εκείνος που διαδηλώνει στους  δρόμους με εμφανή τα διακριτικά του. Είναι ο ύπουλος, ο καθημερινός, που υφέρπει και τροφοδοτεί σε περιοδικές ενέσιμες δόσεις το μίσος και το φθόνο για τον αδύναμο και αναξιοπαθούντα συνάνθρωπο, το νέο, τη γυναίκα, το μετανάστη , τον  ξένο. Μίσος που υπονομεύει την απαραίτητη για την κοινωνική συνοχή αλληλεγγύη. Κι αυτή είναι η πιο επικίνδυνη εκδοχή του φασισμού. Ο φασισμός της καθημερινότητας. Τον συναντάς παντού: στους χώρους δουλειάς, στο σχολείο στα ΜΜΕ,  στα εκβιαστικά διλήμματα και στον ξύλινο λόγο των πολιτικών, στο γήπεδο, στο δρόμο, στους ποικιλώνυμους μονόδρομους που σου στερούν τη δυνατότητα επιλογής  κι όπου αλλού βάλει ο νους σου. Θύτες και θύματά του κάποια στιγμή ίσως έχουμε πέσει όλοι μας. Ας φροντίσουμε λοιπόν όλοι, ο καθένας στο μερίδιο που του αναλογεί, να μην επιβεβαιωθούν μια μέρα τα λόγια του Τζ. Γκόλντμπεργκ: Η επόμενη φασιστική δικτατορία δε θα έρθει με άρματα μάχης, αλλά με δικηγόρους και κοινωνικούς λειτουργούς που θα λένε «καλημέρα, είμαι απ' την κυβέρνηση και ήρθα για να βοηθήσω. Κι αν σε κάποιους φαντάζει υπερβολική η παραπάνω φράση ας αναλογιστούν το πρόσφατο παράδειγμα με τις απελάσεις των Ρομά στη Γαλλία.

Αντί επιλόγου το κείμενο του Νίκου Δήμου, Ο Φασίστας, που πήραμε από εδώ.

Από: Νίκο Δήμο

Προς: Όσους δημοκρατικούς...

Αντίγραφο: Αναγνώστες του Έθνους

Θέμα: Ο Φασίστας

Η πρώτη εντύπωση είναι ανώδυνη, σχεδόν καθησυχαστική. Ένα στρογγυλό παιδικό πρόσωπο (από αυτά που οι Αγγλοσάξονες ονομάζουν baby-face) με άκακο ύφος και ροδαλό χρώμα. Ύφος καλομαθημένου και αθώου βουτυρομπεμπέ. Τίποτα δεν προειδοποιεί για τον κίνδυνο.

Όμως, όταν αρχίσει να μιλάει, καταλαβαίνεις κάτι παράξενο. Καταλαβαίνεις ότι δεν σκέπτεται. Οι φράσεις του έρχονται έτοιμες από κάποιο κέντρο και εκφέρονται αυτοματοποιημένα. Ό,τι πει είναι προκατασκευασμένο, προμαγειρευμένο. Δεν υπάρχει περίπτωση να αλλάξει, διότι δεν υφίσταται ο μηχανισμός που θα μπορούσε να τροποποιήσει μία σκέψη.
Την ώρα που μιλάει τα μάτια είναι κενά. Το ύφος παραμένει ίδιο, πρόσχαρο και προσηνές, είτε λεει ευχάριστα πράγματα είτε τρομερά. Για την ακρίβεια λέει τα πιο τρομερά πράγματα με απόλυτα φιλικό τρόπο. Σε σημείο μερικές φορές να μην καταλαβαίνεις πόσο τρομερά είναι.
Όσο τον άκουγα, πάγωνα. Ήμουν ανίκανος να τον αντιμετωπίσω. Τι νόημα έχουν τα επιχειρήματα για κάποιον που δεν στοχάζεται; Έλυσα όμως ένα ερώτημα που με βασάνιζε μία ζωή. Ήταν αδύνατο να καταλάβω πώς έγιναν τα Άουσβιτς και τα Μπούχενβαλντ. Πώς ήταν δυνατόν άνθρωποι - κατά τεκμήριο μάλιστα μορφωμένοι και πολιτισμένοι - να οργανώσουν τέτοιες απανθρωπίες.
Ακούγοντάς τον να μιλάει χωρίς να σκέπτεται, ακούγοντας αυτά που έλεγε - ιδίως με τον τρόπο που τα έλεγε - κατάλαβα. Ήταν αυτονόητο ότι ένας τέτοιος τρόπος ύπαρξης θα οδηγούσε αναγκαστικά σε Άουσβιτς. Με το χαμόγελο. Με την παιδική απορία στα μάτια: "Μα γιατί; Αφού αφορά μόνο τους Εβραίους και τους Γύφτους. Εσάς δεν σας αγγίζει. Σωτήρια και επιβεβλημένη ενέργεια".
Για την Πατρίδα. Για το Γένος. Για το Έθνος. Για το καλό όλων μας.
Οι άνθρωποι αυτοί υπάρχουν. Κυκλοφορούν ανάμεσά μας. Είναι δε τέτοια η τερατωδία της ύπαρξής τους, που κανείς δεν υποψιάζεται πόσο μαύρο είναι το Μαύρο που κλείνουν μέσα τους. Εκλέγονται βουλευτές, αποκτούν τηλεοπτικές εκπομπές. Με βάση την δημοκρατική φενάκη ("ίσο χρόνο για τον Χίτλερ και τους Εβραίους") τους δίνεται παντού ο λόγος.
Το Απόλυτο Κακό είναι το ανεπίγνωτο. Ο θεός να μας φυλάει από το καλοκάγαθο παιδικό τους χαμόγελο...

Φιλικά,  Νίκος Δήμου